دانلود مقاله بررسی و شناخت بافت قديم شهر سبزوار

ايران با تاريخ بلند شهر نشيني داراي كهن شهرها و سكونت‌گاههاي باستاني متعدد و متنوع در زيست بوم‌هاي گوناگون سرزميني است. چشم اندازي گذرا بر سيماي شهرنشيني ايران بافت‌هاي قديمي پرارزشي را به نمايش مي‌گذارد كه ميراث‌هاي فرهنگي اين جامعه كهن در آنها نهفته است… پیشنهاد می کنیم ادامه این مطلب مفید و ارزشمند را در مقاله بررسی و شناخت بافت قديم شهر سبزوار دنبال نمایید. این فایل شامل 292 صفحه و در قالب word ارائه شده است.

مشخصات فایل بررسی و شناخت بافت قديم شهر سبزوار

عنوان: بررسی و شناخت بافت قديم شهر سبزوار
فرمت فایل : word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات : 292
حجم فایل : 1,92 مگابایت

بخشی از  مقاله بررسی و شناخت بافت قديم شهر سبزوار را در ادامه مشاهده خواهید نمود.

1-1- بيان مسئله و تشريح ابعاد آن

بافت‌هاي فرسوده و ناكارآمد شهري بخش قابل توجهي از سطح شهرهاي كشور را تشكيل مي‌دهد اين بافتها از يك سو از طيف گسترده مشكلات كالبدي، عملكردي، ترافيكي و زيست محيطي رنج مي‌برند و از سوي ديگر مهمترين پتانسيل شهرها براي استفاده از زمين جهت اسكان جمعيت، تامين فضاهاي باز خدماتي و نيز بهبود زيست محيطي محسوب مي‌شوند. ضمناً مشكلات كالبدي كه بافت‌هاي قديمي با آن روبرو هستند فرسودگي شديد بناها، مشكلات مربوط به شبكه معابر نامنظم و ناكافي در بافت، تراكم و پيوستگي اجزاء بافت، مسائل و مشكلات مربوط به تيپ و نوع بناهاي مسكوني، مسائل ناشي از مصالح به كار رفته و نحوه مرمت بناها و كمبود خدمات و تأسيسات و تسهيلات شهري و زيربنايي و … هستند كه بافت قديمي شهرها را در پاسخگويي به نيازهاي امروزي زندگي دچار نارسايي‌هاي كرده است (شماعي و پوراحمد، 1384، ص 123).

در اينكه شهر پديده‌اي تاريخي است ترديدي وجود ندارد. چنين پديده‌اي نمي تواند از پيشينه خود بگسلد از اين رو در رشد و توسعه فضايي، كالبدي توجه به ويژگيهاي بومي ضروري است. بخش چشمگيري از تاريخ و فرهنگ شهر در كالبد آن تجلي مي‌يابد كه نشان دهنده
ارزشها، باورها، اعتقادات، هنرها، توان فني و ساختار اجتماعي – اقتصادي و سياسي و … نسل‌هاي گذشته است (همان منبع : ص 37).

بافتهاي تاريخي علاوه بر اينكه واجد ارزشهاي زيبايي شناختي و هويت بخشي شهرهاي ما هستند هنوز در بسياري از شهرها محل سكونت و معيشت ميليونها نفر از شهروندان به شمار
مي‌روند (كلانتري و حاتمي نژاد، 1385 : ص 139).

از اين رو، چنانچه در جهت بهبود مشكلات در بافت قديمي شهرها برنامه ريزي اصولي و صحيحي صورت نگيرد روند فرسودگي و تخريب بافت‌هاي قديمي تسريع گشته تا جائي كه حتي حيات شهري به خطر خواهد افتاد.

شهر سبزوار يكي از شهر‌هاي كهن در استان خراسان رضوي مي‌باشد كه به لحاظ تاريخي داراي قدمت طولاني مي‌باشد و بافت قديمي آن داراي ارزش و اعتبار تاريخي مي‌باشد. اقداماتي كه جهت بهبود مشكلات و بافت قديم شهر سبزوار صورت مي‌گيرد نبايد تنها در قالب اقدامات كالبدي، اصطلاحاً بازسازي از نوع تخريب و دوباره ساختن باشد زيرا در بسياري از هسته‌هاي قديمي، آنچه داراي ارزش است نه تنها كالبد موجود و بناها و ساخت شهرهاي آن، بلكه گذرها، مراكز محله اي، روابط اجتماعي بين ساكنين، يادمان‌ها و نشان‌هاي بافت است كه داراي ارزش اجتماعي و فرهنگي است لذا در بسياري از عرصه‌ها بهسازي بافت و اقدام خرد و مشاركتي با مردم ساكن در آن شيوه بسيار مطلوب و پايداري را ارائه مي‌دهد كه مي‌تواند در طول دوره كوتاه مدت صورت پذيرد و رفاه شهروندي را در بافت فراهم سازد.

از آنجا كه بافت قديم شهر سبزوار به مانند بافت قديمي بسياري از شهرها داراي ارزشهاي تاريخي، فرهنگي و اجتماعي مي‌باشد و از سوي ديگر، اين بافت نيز به مانند بافت قديمي ساير شهرها از مشكلات كالبدي، عملكردي، زيست محيطي و اجتماعي رنج مي‌برد لذا جهت جلوگيري از روند فرسودگي و تخريب بافت، برنامه ريزي جهت بهسازي بافت قديم لازم و ضروري است.

1-2- محدوده و مقطع زماني تحقيق

بافت مورد مطالعه در اين تحقيق شامل قديمي ترين محلات و بخشهاي مسكوني شهر سبزوار مي‌باشد كه هستة اوليه شهر را تشكيل داده است و داراي شكلي ارگانيك بوده كه اين بافت در محدودة خيابانهاي طبرسي در جنوب، خيابان اسدآبادي در شمال، خيابان كاشفي در شرق و خيابان عطاملك در غرب قرار دارد و با مساحتي در حدود 2/182 هكتار و جمعيتي بالغ بر 15962 نفر در مركز شهر قرار دارد و داراي هفده محله مي‌باشد. دليل انتخاب شهر سبزوار جهت مطالعه، بعلت آشنايي اينجانب با اين محدوده كه زادگاه من نيز مي‌باشد، بوده و هميشه سعي داشته‌ام كه گامي كوچك براي بهبود مسائل و مشكلات آن بردارم.

از سوي ديگر سبزوار يك شهر تاريخي و كهن با قدمت طولاني در ايران مي‌باشد كه تاكنون مطالعات بسيار كمي راجع به آن صورت گرفته است و اين تحقيق مي‌تواند به معرفي و شناخت آن كمك شاياني نمايد.

در زمينه مطالعات جمعيتي، اقتصادي و اجتماعي نيز از آمار دوره‌هاي سرشماري 75-35 و در بعضي موارد از آمار سال 1385 استفاده شده است. مقطع زماني اين پژوهش نيز در سال 85 و اواخر سال 86 بوده است.

1-3- اهميت و ضرورت تحقيق

اهميت و ضرورت حفظ آثار كهن نه به عنوان پديده‌هايي نمادين، بلكه به دليل شناخت سير تحول و تكامل تاريخ شهرسازي و تمدن شهرنشيني، حفظ هويت و اصالت شهري و تبيين حيات شهري بر اساس شواهد و مدارك علمي همواره مورد توجه بوده است. به طور كلي عناصر و فضاهاي بافت شهري عمري محدود دارند و با گذشت زمان دچار تغيير و فرسودگي مي‌شوند به عبارتي ديگر هيچ فضايي و بنايي بدون بهسازي و مرمت و نوسازي نمي تواند دوام و بقاي طولاني داشته باشد.

بافت قديمي شهرها در ايران كه حامل ارزش‌هاي فرهنگي ـ تاريخي هستند در حال حاضر با مسائل و مشكلات فيزيكي – كالبدي نظير عرض كم معابر، شبكة ارتباطي ضعيف و ضعف و نارسايي در شبكه دسترسي ها، وجود سكونت گاههاي قديمي، كم دوام و به هم فشرده، عدم كيفيت مصالح ساختماني به كار رفته در بناها، و كمبود تأسيسات و تجهيزات خدماتي مورد نياز شهروندان روبرو هستند كه بافت قديمي سبزوار نيز از اين قاعده مستثني نيست و از اين مشكلات رنج مي‌برد. وجود اين مسائل و مشكلات فيزيكي –كالبدي روند فرسودگي و تخريب بافت قديمي شهرها را تسريع مي‌بخشد و باعث ركود و بي رونقي آن و در پي آن باعث مهاجرت ساكنان بومي و قديمي از اين گونه بافت‌ها و جايگزيني مهاجران روستايي و اقشار كم درآمد جامعه در آن
مي‌شود.

از سويي ديگر ركود و فرسودگي بيش از حد بافت‌هاي قديمي باعث پيدايش محله‌هاي مخروبه‌ و خانه‌هاي در حال تخريب در اين بافت‌ها مي‌شود كه مناسب‌ترين مكان را براي ناهنجاري‌هاي اجتماعي و بزهكاري فراهم مي‌آورد كه همه اين عوامل باعث مي‌شود كه ارزش‌هاي غني فرهنگي – تاريخي موجود در اين بافت‌ها رفته رفته به فراموشي سپرده شده و احساس تعلق به خانه، محله و شهر كمرنگ مي‌شود.

لذا وجود اين مسائل و مشكلات ضرورت و اهميت حفظ و احياء و بهسازي بافت قديمي شهرها را مطرح مي‌كند كه در برنامه ريزي جهت بهسازي بافت قديمي شهرها توجه و حفظ اصالت و ارزش‌هاي فرهنگي و تاريخي حاكم بر بافت لازم و ضروري است به طوريكه امروزه در سطح جهان و بويژه در كشورهاي توسعه يافته، ارزش‌ها و مفاهيم فرهنگي در فضاهاي ساخته شدة شهري يكي از دلايل اصلي بهسازي و نوسازي بافت قديمي شهرهاست.

1-4- اهداف تحقيق

در اين مطالعه اهداف چندي مورد نظر است و براساس سوالات و فرضيه‌هايي كه مطرح شده است سعي كرده ايم كه اين اهداف را تقريباً مشخص و در جهت رسيدن به چنين اهدافي اين موضوع را مورد مطالعه قرار دهيم. مهمترين اهداف عبارتند از :

• بررسي و شناخت مقدماتي بافت قديم شهر سبزوار و محدوديت‌هايي كه از جنبه فيزيكي و كالبدي در حال حاضر در آن ديده مي‌شود.
• مطالعه وضعيت شبكه ارتباطي، كوچه‌ها و معابر واقع در بافت قديم شهر سبزوار و انطباق آن با نيازهاي امروزي سكنه واقع در آن و اينكه آيا اين شبكه كاربري مناسب دارد يا خير.
• بررسي و مطالعه تعداد و نحوه پراكندگي عناصر خدماتي واقع در بافت قديم شهر سبزوار و اينكه آيا اين مقدار از لحاظ قدرت خدمات دهي و نحوه دسترسي موقعيت مناسبي دارند و در اين زمينه چه مواردي را بايد پيشنهاد كرد.
• مطالعه وضعيت فيزيكي و ساختاري سكونت گاههاي واقع در بافت قديم سبزوار و رسيدن به اين موضوع كه آيا مسائل فيزيكي آن از قبيل اندازه، نوع مصالح ساختماني و سبك معماري آن با شرايط امروزي مطابقت دارد يا نه و چگونه مي‌توان آن را بهسازي كرد.
• جهت بهسازي بافت قديم شهر سبزوار چه نوع برنامه ريزي شهري بايد در نظر گرفته شود و آيا برنامه ريزي مطابق با فرهنگ گرايي مي‌تواند كارساز باشد و در كنار آن چه برنامه‌هاي ديگري لازم است.

نتايج اين تحقيق جهت برنامه ريزي توريستي و حفظ و احياء اهميت تاريخي و اعتبار بافت قديم اين شهر مي‌تواند مورد استفاده سازمان‌ها و ادارات دولتي نظير سازمان ميراث فرهنگي و جهانگردي، شهرداري سبزوار و فرمانداري اين شهرستان قرار گيرد تا در برنامه‌هاي آينده خود از اين نتايج بهره گيرند.

1-5- سابقه و پيشينة تحقيق

بررسي و تحليل نظريه ها، انديشه ها، شيوه ها، سبك‌ها و الگوهاي متفاوت بهسازي و نوسازي و ساماندهي شهري امكان دستيابي به راهكارهاي مناسب براي زمان حال و مكان و موقع جغرافيايي مورد نظر را براي هر محقق و برنامه ريز شهري فراهم مي‌آورد در اين جا به بررسي و تبيين تعدادي از نظريه‌ها و ديدگاههاي مطرح شده دربارة بهسازي و نوسازي در يك شهر اعم از بافت قديم آن مي‌پردازيم :

ـ شكويي رابطه تكنولوژي و بافت شهري را به اين صورت بيان مي‌دارد : تأثيرپذيري اشكال متنوع واحدهاي انساني با وسايل ارتباطي در داخل شهرها در سه دوره مجزا از هم به شرح زير است :

1-شهرهايي كه بافت آنها تحت تأثير قدم‌هاي انساني است و رفت و آمدهاي روزانه مردم بدون وسايل ارتباطي عملي مي‌شود.

2-شهرهايي كه پس از ورود ماشين بخار در صنعت حمل و نقل و ايجاد وسايل ارتباطي تغيير بافت داده اند.

3-شهرهايي كه بافت آنها تحت تأثير تكنولوژي در عصر ما با استفاده از تكنولوژي بسيار پيشرفته تغيير شكل مي‌دهند (شكويي، 1355 : ص 120).

ـ فلامكي معتقد است يكي از راههاي مهم احياء و سامان‌دهي بافت‌هاي قديمي در روند توسعه فيزيكي شهر انطباق كاربردهاي خانه ها، بازارها، مدرسه‌ها و گرمابه‌هاي قديمي با شرايط امروزي است (فلامكي، 1369 : ص 111).

ـ فارابي در مورد بهسازي و نوسازي شهري و ايجاد شهر توسعه يافته معتقد به سعادت و خير جهان هستي است. سعادت و خير در مدينة فاضلة او از طريق همفكري و همكاري شهروندان فراهم مي‌شود بدون همفكري و همكاري عملي انسان قادر به رفع احتياجات روز افزون خود نيست و در واقع، اقدامات بهسازي و نوسازي در هر فضايي منوط به همكاري عملي انسان است (قلمي ،
1374، صص 23 -22).

ـ پوراحمد سال 1376 در كتاب خود تحت عنوان جغرافيا و كاركردهاي بازار كرمان در رابطه با بخش مركزي شهرها به ويژه عنصر بازار در بافت قديم شهري به كاركردهاي بازار و عناصر وابسته به آن در گذشته و حال پرداخته است. وي راههاي ساماندهي و احياء قلب بافت قديم يعني بازار و بطور كلي عناصر بافت قديم را با توجه به مكتب كاركردگرايي و تحول در كاركردهاي بازار دانسته است (پوراحمد، 1376 : ص 77).

ـ شيعه اسمعيل در روند توسعه فيزيكي شهرهاي امروزي معتقد است كه از الگوهاي شهرهاي سنتي در جهت بهسازي و بازسازي بافت قديم و بويژه توسعه فيزيكي بايد استفاده شود و ضمن هماهنگ سازي بخش‌هاي مختلف شهري و ايجاد رابطه و همبستگي بين بخش‌هاي مختلف شهري از مشكلات شهري كاسته شود (شماعي، 1380، ص : 22).

ـ رهنما محمدرحيم در پايان نامه دكتري خود به «روش‌هاي احياء بافت قديم و توسعه شهري نمونه بافت‌هاي مسكوني مركز مشهد با تأكيد بر محله سرشور» پرداخته و عامل احياء بافت قديم را در توسعه اجتماعي و اقتصادي ساكنان بافت قديم معرفي نموده است (رهنما، 1378، ص:73).

ـ راسكين[1] نويسنده بزرگ انگليسي معتقد است كه در روند رشد و توسعه شهرها فضاهاي كالبدي قديمي شهرها را نبايد مورد بازسازي و تجديد بنا و حتي مرمت قرار داد وي ساماندهي يك بناي قديمي را بي احترامي به ارزشهاي گذشته مي‌دانست و معتقد بود در روند توسعه فيزيكي شهر، بافت‌هاي قديمي به عنوان سند بدون هيچگونه دخل و تصرف و حتي تعمير و مرمت نگهداري شوند (همان منبع : صص 18-16).

ـ هوسمان[2] در دهة 1870 براي اولين بار تجربه احياء و ساماندهي نواحي تاريخي را كه در اثر رشد و گسترش شهر پاريس اتفاق افتاده بود مطرح نمود. وي به الگوي مرمت، به ويژه مرمت بزرگ مقياس يا ساماندهي شهري به جاي مرمت كوچك مقياس اهميت بيشتري مي‌داد. از طرفي تحولات پاريس از زماني كه هوسمان به سمت فرماندار شهر انتخاب شد به اوج خود رسيد. كارهاي آغازين هوسمان با ساخت بناهايي در محله‌هاي جديد حومه شهر پاريس و كشيدن خيابان‌هاي تازه در محلات قديمي و تجديد بناي عماراتي آغاز شد كه در اطراف خيابان‌هاي جديد قرار مي‌گرفتند او در بازسازي خيابان‌ها از قوانين جديد پيروي مي‌كرد براي مثال ارتفاع خانه‌هاي كنار خيابان بايد با عرض خيابان متناسب بود يا شيب بام بايد 45 درجه مي‌بود و محل‌هاي تازه بايد داراي ساختمان‌هاي عمومي مي‌بودند كه احداث آنها به عهدة فرمانداري بود. از اقدامات ديگر هوسمان احداث باغ‌ها و پارك‌هاي عمومي بود هوسمان براي انجام اين امور از وجود همكار بسيار ماهر خود به نام آلفان استفاده مي‌كرد. بخشي از اصلاحات هوسمان، نوسازي تأسيسات قديمي شهر پاريس بود كه اين كار با احداث شبكه ي جديدي براي فاضلاب امكانپذير شد (اميرباني، 1385، ص :50)

ـ ويوله لودو[3] (1896-1814) معتقد است شهرها در روند توسعه فيزيكي خود موجب بي رونقي و ركود بافت‌هاي قديمي مي‌شوند. براي حفظ هويت فرهنگي، بخش‌هايي كه بعد از تاريخ اصلي ساخت بناهاي بافت قديم افزوده شده‌اند بايد حذف شوند و اگر قسمت‌هايي از بنا تخريب شده آن را بازسازي و تكميل نمود ضمن اينكه كميت فضاي كالبدي حاكم بر بنا حفظ شود (فلامكي، 1365 : صص : 16-13).

ـ كاميلوبويي تو[4] (1914-1836) اين معمار و نويسنده ايتاليايي در تحقيقات خود معتقد است با روند توسعه فيزيكي شهرها بناهاي مركزي شهر و بناهاي تاريخي قديمي رو به تخريب و ويراني مي‌روند. ايشان مفاهيم معماري در امر باز زنده سازي را جايگزين تبعيت از
ويژگي‌هاي شكلي و سبكي بناهاي تاريخي نمود وي معتقد بود با جريان توسعه فيزيكي شهر بايد روح و حيات اجتماعي و اقتصادي به بناهاي تاريخي داده شود و بناهاي تاريخي مرزهاي زمان را پشت سر گذارد و هميشه نقش و كاركرد فعالي در زندگي مردم به عهده داشته باشد (شماعي، 1380، ص: 45).

ـ لوكابلترامي[5] (1933-1854) معتقد بود شهرها در طول زمان رشد و توسعه مي‌يابند و بخش‌هاي هسته اوليه آنها به عنوان بافت‌هاي قديمي مورد بي توجهي و بي مهري قرار
مي‌گيرد لذا بايد در روند توسعه فيزيكي شهر جهت ساماندهي و احياء بافت‌هاي قديمي به تاريخ‌نگاري بنا پرداخته شود و متناسب با تاريخ و با استناد به مدارك موجود فرم قسمت‌هاي از دست رفته موجود را بازسازي كنيم (فلامكي، 1365 : صص 16-13).

ـ فلمن و دويس معتقد هستند با توجه به روند توسعه فيزيكي شهر هرگاه بافت قديم مورد بي توجهي به ويژه نارسايي‌هاي شبكه‌هاي حمل و نقل و امكانات خدماتي شهري قرار گيرد ركود و سير نزولي جمعيت رواج خواهد يافت و به دنبال آن پويايي در آن تنزل خواهد يافت.

ـ ريموند مورفي در رابطه توسعه شهري توجه خاصي به بخش مركزي شهر نموده است و معتقد است كه در بخش مركزي شهرها معمولاً دو منطقه در حال توسعه ديده مي‌شود كه عبارتست از : منطقه جذب و منطقه دفع.

1-منطقه جذب : در روند توسعه بخش مركزي شهرها بخشي محسوب مي‌شود كه به سمت واحدهاي مسكوني سالم‌تر و مناسب‌تر پيش مي‌رود و با جذب هتل ها، اداره‌ها و مغازه‌هاي لوكس ارزش و اعتبار خاصي پيدا مي‌كند.

2-منطقه دفع : اين بخش در مقابل منطقه جذب كه در آن فعاليت‌هاي چشمگيري انجام مي‌شود قرار دارد در اين منطقه شهري از بخش مركزي، رستوران‌هاي ارزان قيمت، بنگاه‌هاي رهني، سينماهاي ارزان قيمت و … ديده مي‌شود، يعني منطقه دفع از توسعه برخي از فعاليت‌هاي شهري كه وضع مناسب تري دارند، جلوگيري مي‌كند البته امروز بسياري از سازمان ها، اداره‌ها و فعاليت‌هاي خدماتي مثل هتل‌ها در بخش زيبا و روشن شهر و فضاهاي باز ايجاد مي‌شوند. همچنين بخش‌هاي تجاري در تقاطع راهها و دور از بخش مركزي شهرها تأسيس مي‌گردند تا هم فضاي كافي در اختيار داشته باشند و هم بتوانند كالاهاي لازم را به سهولت از مسيرهاي بيرون از شهر دريافت كنند. خلاصه اينكه عدم دسترسي‌هاي كافي و ارتباط ضعيف در بخش‌هاي مركزي از نظر مورفي موجب دفع جمعيت مي‌شود (شماعي، 1380، ص 25).

سازمان ملل متحد در سال 1974 در رهنمودهاي برنامه ريزي مسكن در كشورهاي در حال توسعه اعلام كرد در روند توسعه فيزيكي شهري و تصرف و اشغال زمين‌هاي اطراف شهرها، دولت‌ها بايد به جاي تخريب و نوسازي بافت‌هاي فرسوده شهر، به بازسازي آنها بپردازند و گروه‌هاي كم درآمدي كه به ناچار در اين بافتها سكني گزيده‌اند با كمك دولت شرايط زيستي بهتري پيدا كند چرا كه در غير اين صورت، دولت مجبور است تا زمين‌هاي پيرامون شهر را به آنها واگذار نمايد (سازمان ملل متحد، 1974 : صص 54 و 41).

كاميلوسيت[6] (1903-1843) نخستين شخصي است كه از كاربرد هنر براي زيبايي شهر و اقدامات بهسازي و نوسازي شهري سخن گفته است. او معتقد بود بناي تاريخي به تنهايي ارزش چندان زيادي ندارد بلكه با هماهنگي و ارتباط فضايي با ساير بناها ارزش و هويت خود را باز مي‌يابد او بخش‌هايي را كه بعداً به ساختمان اضافه شده است موجب كاهش انعكاس هويت بنا مي‌دانست وي همچنين بر اين باور بود كه احياي محيط‌هاي قديمي بايد با توجه به نيازهاي امروزين جامعه صورت گيرد.[7]

لوكوربوزيه تخريب بناهاي قديمي و ساخت بناهاي جديد بر روي بناهاي قديمي و ورود وسايل نقليه به داخل بافت‌هاي قديمي را ضروري مي‌دانست وي در سال 1982 يكي از اعضاي اصلي چهارمين كنگرة سيام بود يكي از اصول مهم اين كنگره منطقه بندي بود از نظر آنان منطقه بندي چه در بخش‌هاي قديم و چه در بخش‌هاي مياني و جديد شهر لازم و ضروري بود اعضاي سيام هيچ توجهي به ساختمان‌هاي موجود شهر نداشتند و تمايلي به اصلاح بافت قديم از خود نشان نمي دادند بنابراين قرار دادن بافت جديد به جاي بافت قديم از خصوصيات بارز آنها بود (اعتضادي، 1371، ص 75). همچنين شهر توسعه يافته و آرماني از نظر لوكوربوزيه، شهر نوسازي و بازسازي شده به سبك آپارتماني و جايي سرسبز با بناهاي مرتفع است (بحريني، 1378، ص 15).

انديشه كوين لينچ[8] به نظرية ادراك بصري و سيماي شهري معروف است. لينچ كلية ادارك شهر را به خوانايي آن و برقراري ارتباط منطقي و اصولي بين شهر و شهروند مي‌داند. خوانايي شهر تنها بر عناصر يا عملكردها تكيه ندارد بلكه شكل و محتوا را نيز شامل مي‌شود. به اعتقاد لينچ بايد در فرايند بهسازي و نوسازي شهري برنامه ريزي با مشاركت مردم و مشاوره با متخصصان و هماهنگي با مسئولان و مردم شهر صورت گيرد به نمايش گذاشتن ارزش‌هاي تاريخي – فرهنگي از هر دورة تاريخي در فضاها و مجموعه‌هاي شهري و حمايت از موزه‌هاي فضاي باز بايد مورد توجه باشد (مزيني، 1357، ص: 32).

نظرية بيكن[9] معروف به نظرية ساماندهي استخوان بندي اصلي شهر است. او بهسازي و نوسازي شهر را در ساختار كالبدي شهر با برخورداري از انگاره‌اي روشن از استخوان بندي شهر مي‌داند. او معتقد است شبكه‌هاي حمل و نقل هر بخش از شهر قادر است در پيوند با استخوان بندي اصلي، در سطح وسيعي گسترش و تداوم يابد و قابليت تغيير و اصلاح داشته باشد (طاهري، 1376، ص : 22).

بيكن تطابق و هماهنگي سيستم حركت و تأسيسات شهر را با مختصات جغرافيايي به ويژه توپوگرافي و اقليم منطقه ضروري و اين اقدام را ابزاري مناسب براي تأكيد و افزايش جلوة بصري و مفهومي جديد به ساختمان‌هاي عمومي و يادمان‌هاي تاريخي شهر مي‌داند (حبيبي و حميدي و سليمي، 1376، ص: 31).

فهرست مطالب مقاله بررسی و شناخت بافت قديم شهر سبزوار, در ادامه قابل مشاهده می باشد.

• پيشگفتار
• فصل اول : طرح تحقيق         1
• 1-1- بيان مسئله و تشريح ابعاد آن          2
• 1-2- محدوده و مقطع زماني تحقيق        3
• 1-3- اهميت و ضرورت تحقيق              4
• 1-4- اهداف تحقيق  5
• 1-5- سابقه و پيشينة تحقيق     6
• 1-6- سؤالات و فرضيه‌هاي تحقيق         13
• 1-7- روش تحقيق   13
• 1-8- واژه‌ها و مفاهيم كليدي تحقيق        15
• 1-9- مشكلات و محدوديت‌هاي تحقيق    20
• فصل دوم : مباني نظري تحقيق              21
• 2-1- مكاتب و ديدگاه‌هاي موجود در ارتباط با بافت قديم شهري            22
• 2-1- 1- مكاتب بهسازي و نوسازي بافت قديم        22
• 2-1-2- ديدگاههاي نظري پيرامون بهسازي و نوسازي بافت قديم         27
• جمع بندي                35
• 2-2- منشورها و قطعنامه‌هاي جهاني     37
• 2-2-1- كنگرة آتن (1931)    37
• 2-2-2- معاهدة لاهه (1954) 38
• 2-2-3- كنگرة رم (1972)     38
• 2-2-4- كنفرانس ونيز (1964 )            39
• 2-2-5- بيانية مكزيكوسيتي (2000 ميلادي)         40
• 2-2-6- بيانية استكهلم (1998)              41
• 2-2-7- كنگرة آمستردام (1975)           42
• 2-3- تجارب بهسازي و بازسازي بافت‌هاي قديم شهري در كشورهاي مختلف جهان 43
• 2-3-1- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در فرانسه  43
• 2-3-2- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در انگلستان  46
• 2-3-4- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در ايتاليا    50
• 2-3-5- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در استكهلم 54
• 2-3-6- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در چكسلواكي سابق  55
• 2-4- تجارب كشورهاي جهان سوم (آسيا – آفريقا) 57
• 2-4-1- تجارب كشور مصر؛ شهر قاهره                57
• 2-4-2- تجارب كشور سوريه ؛ شهر دمشق           57
• 2-4-3- تجارب كشور لبنان ؛ شهر بيروت             58
• 2-4-4- تجارب كشور ژاپن     61
• 2-5- تجربيات بهسازي و نوسازي بافت‌هاي قديم شهري در ايران        62
• 2-5-1- كرمان         62
• 2-5-2- شهر شوشتر               63
• 2-5-3- قزوين         64
• 2-5-4- شهركرد      66
• جمع بندي و نتيجه گيري        69
• فصل سوم : روند تحولات سياستها و برنامه‌هاي بهسازي  و نوسازي شهري در ايران       71
• 3-1- سياست‌ها و برنامه‌هاي بهسازي و نوسازي بافت‌هاي شهري در ايران         72
• 3-1-1- سياستها و برنامه‌هاي اجرايي بهسازي و نوسازي بافت‌هاي شهري در قبل از انقلاب اسلامي (قبل از سال 1300 خورشيدي) 72
• 3-1-1-1- سياست‌ها و برنامه‌هاي دورة پهلوي اول (1320-1300)   73
• 3-1-1-2- سياست‌ها و برنامه‌هاي دورة پهلوي دوم (1357 – 1320)                74
• 3-1-1-2-1- برنامه اول عمراني (1334 -1327)               74
• 3-1-1-2-2- برنامه دوم عمراني (1341-1334) 75
• 3-1-1-2-3- برنامه سوم عمراني (1346-1341)                75
• 3-1-1-2-4- برنامة چهارم عمراني (1351-1347)             76
• 3-1-1-2-5- برنامة پنجم عمراني (1356 -1352)              76
• 3-1-2- سياست‌ها و برنامه‌هاي بهسازي و نوسازي بافت‌هاي شهري در دورة پس از انقلاب اسلامي (1357)  77
• 3-1-2-1- برنامة اول توسعه اقتصادي – اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران
• (1366-1362)        78
• 3-1-2-2- برنامه دوم توسعه اقتصادي – اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران
• (77-73)  79
• 3-1-2-3- برنامة سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران
• (1383-1379)        83
• 3-2- طرح‌هاي بهسازي بافت قديم          84
• فصل چهارم : مطالعات طبيعي، اجتماعي ـ فرهنگي و اقتصادي شهر سبزوار با تاكيد بر
• بافت قديم آن            88
• مقدمه       89
• 4-1- موقع جغرافيايي، حدود و وسعت شهرستان سبزوار     90
• 4-2- موقع سياسي شهرسبزوار درتقسيمات سياسي شهرستان سبزوار   90
• 4-3- خلاصه‌اي بر شرايط طبيعي شهر سبزوار    95
• 4-3- 1- تقسيم بندي منطقه به بخش‌هاي طبيعي     95
• 4-3-2- زمين شناسي و خصوصيات تكتونيكي منطقه           96
• 4-3-3- منابع آب     98
• 4-3-4- خاك شناسي                100
• 4-3-5- آب و هوا و مشخصات آن         101
• 4-3-5-1- شاخص‌هاي اقليمي منطقه      103
• 4-3-5-1-1- درجه حرارت     103
• 4-3-5-1-2- ميزان بارندگي    104
• 4-3-5-1-3- رطوبت نسبي     104
• 4-3-5-1-4- وزش باد             105
• 4-3-5-1-5- موقعيت خورشيد                105
• 4-3-5-2- نمودارهاي اقليمي   106
• 4-4- وضعيت اقليمي سبزوار و آسايش انسان (روش اولگي)               108
• 4-5- تأثير اقليم در ساخت و بافت شهر   109
• جمع بندي و نتيجه گيري        110
• مقدمه       112
• 4-6- ميزان جمعيت و پراكندگي آن در شهرستان سبزوار     113
• 4-6-1- پيش بيني جمعيت شهر سبزوار براي سال‌هاي 1390 و 1395 با استفاده از مدل رشد نهايي 114
• 4-6-2- جمعيت، تراكم و  نحوه توزيع آن در شهر سبزوار   115
• 4-6-3- ساختار سني و  جنسي جمعيت سبزوار     119
• 4-6-4- ويژگي مهاجرت در شهر سبزوار              123
• 4-6-5- وضعيت سواد و آموزش در شهر سبزوار 125
• 4-7- مشخصات جمعيتي بافت قديم         127
• 4-7-1- سهم جمعيتي بافت قديم از جمعيت كل شهر               127
• 4-7-2- چگونگي پراكنش جمعيت در بافت قديم سبزوار       127
• 4-7-3- ساختار سني و جنسي جمعيت بافت قديم سبزوار       128
• 4-7-4- وضعيت مهاجرت در بافت قديم 131
• 4-7-5- تحولات جمعيتي بافت قديم         132
• 4-7-6- توزيع و تراكم جمعيت در بافت قديم          133
• 4-7-7- تراكم خالص و ناخالص شهري در بافت قديم            135
• 4-7-8- وضعيت سواد و آموزش در بافت قديم      138
• 4-7-8-1- بررسي درصد باسوادي در محلات بافت قديم       139
• 4-8- سابقه سكونت 140
• جمع بندي                140
• 4-9- ساختار اقتصادي و كاركردهاي شهر سبزوار                142
• 4-9-1- تعيين پايه اقتصادي شهر سبزوار              142
• 4-10- ويژگي‌هاي اقتصادي جمعيت بافت قديم       145
• 4-10-1- وضعيت اشتغال در سطح محله‌هاي بافت                145
• 4-10-2- جمعيت فعال و غير فعال بافت قديم         147
• فصل پنجم : خلاصه‌اي بر جغرافياي شهري و شهرشناسي سبزوار      149
• مقدمه       150
• 5-1- تاريخ مختصر سبزوار   151
• 5-2- وجه تسميه     153
• 5-3- موقع سبزوار در سلسله مراتب شهري خراسان و كشور              154
• 5-4- روند رشد فيزيكي شهر سبزوار     155
• 5-4-1- توسعه فيزيكي و تغييرات ساخت كالبدي در دورة اول (1345 – 1300)              156
• 5-4-2- توسعه فيزيكي و تغييرات ساخت كالبدي شهر در دورة دوم (1365 – 1345)      158
• 5-4-3- توسعه فيزيكي و تغييرات ساخت كالبدي شهر در دورة سوم  (1375 – 1365)    159
• 5-5- اثرات توسعه فيزيكي بر بافت قديم شهر سبزوار           162
• 5-6- نقش عمومي شهر سبزوار             164
• جمع بندي و نتيجه گيري        166
• فصل ششم : مشخصات، ويژگي‌ها، محدوديت‌ها و امكانات فيزيكي كالبدي بافت قديم سبزوار             168
• مقدمه       169
• 6-1- مشخصات جغرافيايي بافت قديم سبزوار        170
• 6-2- بررسي بافت قديم، ويژگيها و مشخصات آن  175
• 6-2-1- تراكم و دانه بندي بافت قديم       181
• 6-2-2- جمع بندي ويژگي‌هاي بافت قديمي شهر سبزوار       182
• 6-3- آثار و بناهاي باارزش تاريخي در بافت قديم سبزوار     186
• 6-4- كاربري‌هاي موجود در بافت قديم سبزوار     193
• 6-5- شبكه‌هاي ارتباطي          201
• 6-5-1- راه‌هاي درون منطقه‌اي              201
• 6-5-2- راه‌هاي درون شهري  201
• 6-5-3- بررسي وضعيت خيابانهاي محصور كنندة بافت قديم به لحاظ ساختار ارتباطي و شرياني آن  204
• 6-5-4- طبقه بندي معابر بافت قديم از نظر سلسله مراتبي بر حسب نقش و عملكرد             205
• 6-5-5- گذرهاي قديمي بافت قديم سبزوار              206
• 6-6- مسائل و مشكلات فيزيكي ـ كالبدي بافت قديم سبزوار   210
• 6-6-1-مشكلات مربوط به شبكة معابر بافت          210
• 6-6-2-كمبود عناصر خدماتي، تأسيساتي و تسهيلات شهري و زير بنايي            212
• 6-6-3- فرسودگي و فشرده بودن بناهاي موجود در بافت قديمي           215
• 6-6-3-1- خصوصيات كالبدي مساكن بافت قديم سبزوار       217
• 6-6-3-1-1- كيفيت ابنيه         217
• 6-6-3-1-2- عمر ساختمان     218
• 6-6-3-1-3- نوع مصالح ساختماني        218
• 6-6-3-1-4- تعداد طبقات        218
• 6-6-3-1-5- نحوة تصرف مسكن           219
• 6-6-3-1-6- مساحت زير بنا و تعداد اتاقهاي واحدهاي مسكوني موجود در بافت قديم          220
• 6-6-4- تعارض بخشهاي بافت قديم با ساختار كلي شهر         220
• 6-6-5- تراكم و تمركز فعاليت‌ها             220
• 6-6-6- كاهش ارزشهاي محله‌اي و سكونتي           221
• 6-6-7- انحطاط كيفيت فرهنگي و بصري             221
• 6-7- امكانات فيزيكي ـ كالبدي بافت قديم سبزوار   222
• 6-7-1- فرسودگي و وجود سطوح مخروبه در بافت              222
• 6-7-2- امكانات شبكة حمل و نقل           222
• 6-7-3- امكانات، تاسيسات و تجهيزات زيرساختي 223
• 6-8- اهداف بهسازي بافت قديم ناشي از مسائل، مشكلات و پتانسيل‌هاي موجود  223
• فصل هفتم : آزمون فرضيات و نتايج     229
• 7-1- بررسي فرضيه‌ها           230
• 7-1-1- فرضيه اول                230
• 7-1-2- فرضيه دوم 235
• 7-1-3- فرضيه سوم                241
• 7-1-4- فرضيه چهارم             248
• 1-3-5-بافت قديم، عامل تبادل فرهنگ   252
• 2-3-5-طراحي شهري : تجلي و تبلور فرهنگي     253
• فصل هشتم : ارائه راهكارها و پيشنهادات              258
• ارائه راهكارها و پيشنهادات    259
• منابع و مأخذ            264
• منابع انگليسي :       272
• منابع الكترونيكي :  273

در صورت تمایل شما می توانید مقاله بررسی و شناخت بافت قديم شهر سبزوار را به قیمت 29900 تومان از سایت فراپروژه دانلود نمایید. اگر در هر کدام از مراحل خرید یا دانلود با سوال یا ابهامی مواجه شدید می توانید از طریق آدرس contact-us@faraproje.ir و یا ارسال پیامک به شماره: 09382333070 با ما در تماس باشید. با اطمینان از وب سایت فراپروژه خرید کنید، زیرا پشتیبانی سایت همیشه همراه شماست.