مقاله بررسی میزان تاثیر مراکز مشاوره خانواده انجمن اولیا و مربیان در کاهش مشکلات دانش آموزان

بخشی از مقاله

اختلالهای یادگیری

بخش مربوط به اختلالهای یادگیری شامل اختلال در خواندن، اختلال در ریاضیات، اختلال در بیان نوشتاری و اختلال یادگیری است که به گونه ای دیگر مشخص نشده است.

ویژگیهای تشخیصی

اختلالهای یادگیری زمانی تشخیص داده می شوند که پیشرفت فرد در آزمونهای استاندارد شده فردی برای خواندن، ریاضیات و بیان نوشتاری اساساً پایین تر از سطح سنی، هوشی و تحصیلی مورد انتظار باشد. مشکلات یادگیری در پیشرفت تحصیلی یا فعالیتهای روزمره ای که مستلزم مهارتهای خواندن، ریاضیات و نوشتن است به میزان قابل ملاحظه ای اختلال ایجاد می کنند. با انواع روشهای مختلف آماری معنادار بودن هرگونه تفاوت یا ناهمخوانی را می توان تعیین کرد. در تعریف فوق منظر از اساساً پایین تر عبارت از تفاوت بیش از 2 انحراف معیار بین پیشرفت تحصیلی و هوشبهر است. البته گاهی تفاوت کمتر (یعنی بین 1 تا 2 انحراف معیار) بین پیشرفت تحصیلی و هوشبهر هم به کار برده می شود، به ویژه در مواردی که عملکرد فرد در آزمون هوشی با اختلال مربوطه در پردازش شناختی و یا یک اختلال روانی توام، بیماری جسمانی یا زمینه قومی یا فرهنگی فرد همخوانی داشته باشد. اگر یک نقیصه حسی وجود داشته باشد، مشکلات یادگیری باید علاوه بر آنهایی باشند که معمولا همراه با آن نقیصه دیده می شوند. اختلالهای یادگیری ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابند.

ویژگیها و اختلالهای توأم

امکان دارد که اختلالهای یادگیری با روحیه ضعیف، عزت نفس پایین و کمبودهایی در مهارتهای اجتماعی همراه باشد. میزان ترک تحصیل کودکان یا نوجوانانی که اختلال یادگیری دارند حدود 40 درصد گزارش شده است (و یا حدود 5/1 برابر میزان متوسط). بزرگسالانی که اختلال یادگیری دارند ممکن است در زمینه های استخدامی یا سازگاری اجتماعی با مشکلات جدی مواجه شوند. در بسیاری (یعنی بین 10 تا 25 درصد) از افردی که اختلال سلوک، اختلال لجبازی و نافرمانی، اختلال کاستی توجه – بیش فعالی، اختلال افسردگی عمده یا اختلال افسرده خوبی دارند، در عین حال اختلال یادگیری هم دیده می شود. شواهدی در دست است که نشان می دهد تأخیرهای در رشد زبان ممکن است با اختلالهای یادگیری (به ویژه اختلال در خواندن) همراه شوند، هر چند احتمال دارد این تأخیرها آنچنان شدید نباشند که تشخیص جداگانه ای تحت عنوان اختلال ارتباطی را مطرح کنند. همچنین اختلالهای یادگیری ممکن است با میزان بالای از اختلال در هماهنگی حرکتی مربوط به رشد همراه باشند.

امکان دارد در پردازش شناختی (مانند اختلالهایی در ادراک بینایی، فرایندهای زبانی، توجه یا حافظه و یا ترکیبی از آنها) نابهنجاریهای اساسی وجود داشته باشند که اغلب مقدم بر اختلالهای یادگیری و یا همراه با آنها هستند. آزمونهای استاندارد برای اندازه گیری این فرایندها به طور کلی در مقایسه با سایر آزمونهای روانی – تربیتی از اعتبار و روایی کمتری برخوردارند. هر چند زمینه ارثی، آسیب زمان تولد و انواع گوناگون بیماریهای عصب شناختی و طبی ممکن است با گسترش اختلالهای یادگیری رابطه داشته باشند ولی وجود چنین شرایطی به طور حتم نمی تواند اختلال یادگیری نهایی را پیش بینی کند و بسیاری از افراد دچار اختلالهای یادگیری چنین سابقه ای ندارند. در هر حال اختلالهای یادگیری غالبا همراه با انواعی از بیماریهای جسمانی دیده می شوند (مانند مسمومیت با سرب، نشانگان جنین الکلی یا نشانگان کروموزوم X شکسته).

ویژگیهای خاص وابسته به فرهنگ

باید اطمینان حاص شود که در شیوه های اندازه گیری هوش به زمینه قومی یا فرهنگی فرد به اندازه کافی توجه شده است. برای دستیابی به این هدف باید از آزمونهایی استفاده کرده که ویژگیهای مربوط به فرد در نمونه هنجاریابی آن آزمون وجود داشته و یا از آزماینده ای کمک گرفته شود که با جنبه های مختلف زمینه قومی یا فرهنگی فرد آشنایی داشته باشد. برای تشخیص اختلال یادگیری همیشه اجرای آزمون فردی ضرورت دارد.

شیوع

برآوردهای شیوع اختلالهای یادگیری با در نظر گرفتن میزان قطعیت و تعاریف به کار رفته از 2 تا 10 درصد است. حدود 5 درصد از دانش آموزان مدارس عمومی آمریکا اختلال یادگیری دارند.

تشخیص افتراقی

اختلالهای یادگیری را باید از تغییرات بهنجار در پیشرفت تحصیلی و نیز مشکلات تحصیلی مربوط به فراهم نبودن امکانات، تدریس ضعیف یا عوامل فرهنگی متمایز کرد. تحصیلات ناکافی می تواند عملکرد ضعیف در آزمونهای استاندارد پیشرفت را موجب شود. کودکانی که دارای زمینه های قومی یا فرهنگی متفاوتی هستند و یا به محیطهایی تعلق دارند که زبان انگلیسی زبان اصلی آنها نیست و کودکانی که به مدارسی رفته اند که آموزش در آنها ناکافی بوده، ممکن است در آزمونهای پیشرفت نمره ضعیفی به دست آورند. همچنین کودکانی که دارای این نوع زمینه های مشابه هستند، احتمال دارد برای غیبت در اثر بیماریهای مکرر یا محیط های زندگی فقیر یا آشفته بیشتر در معرض خطر باشند.

بینایی و شنوایی مختل ممکن است بر توانایی یادگیری تأثیر بگذارند، بنابراین باید به وسیله آزمونهای بینایی سنجی و شنوایی سنجی مورد بررسی قرار گیرند. تشخیص اختلال یادگیری در شرایطی که چنین نقیصه های حسی وجود دارند تنها زمانی مطرح می شود که مشکلات یادگیری بیش از آن حدی باشد که معمولاً با این نقیصه ها همراه است. بیماریهای عصبی یا سایر بیمارهای جسمانی توام باید روی محور 3 کدگذاری شوند.

در عقب ماندگی ذهنی، اختلالهای یادگیری با اختلال عمومی در کارکرد ذهنی هماهنگی دارند. اما در بعضی از موارد عقب ماندگی ذهنی خفیف، سطح پیشرفت در خواندن، ریاضیات یا بیان نوشتاری با توجه به میزان تحصیلات و شدت عقب ماندگی ذهنی، به گونه معناداری پایین تر از حد انتظار است. در چنین مواردی باید تشخیص اضافی متناسب با نوع اختلال یادگیری را مدنظر قرار داد.

تشخیص یک اختلال یادگیری اضافی در بافت یک اختلال فراگیر رشد تنها زمانی مطرح می شود که با توجه به میزان تحصیلات و کارکرد ذهنی فرد، اختلال تحصیلی به طور چشمگیری پایین تر از حد انتظار باشد. در افرادی که اختلال ارتباطی دارند کارکرد ذهنی را باید با مقیاسهای استاندارد شده استعداد ذهنی  غیر کلامی اندازه گیری در مواردی پیشرفت تحصیلی به طور چشمگیری پایین تر از این استعداد اندازه گیری شده باشد، تشخیص اختلال یادگیری متناسب با نوع آن را باید مطرح کرد.

000/315  اختلال در خواندن

ویژگیهای تشخیصی

مهمترین  مشخصه اختلال در خواندن افت در پیشرفت خواندن است (یعنی دقت، سرعت و درک در خواندن که با آزمونهای استاندارد شده فردی اندازه گیری می شوند) که با توجه به سن تقویمی، هوش اندازه گیری شده و تحصیلات متناسب با سن فرد بسیار پایین تر از میزان موردانتظار است (ملاک الف) . اشکال در خواندن در پیشرفت تحصیلی یا فعالیتهایی از زندگیروزمره که نیاز به مهارتهای خواندن دارند به طور چشمگیری اختلال ایجاد می کند (ملاک ب) اگر یک نقیصه حسی حضور داشته باشد، مشکلات در خواندن بیش از حدی است که معمولا در این اختلال دیده می شوند (ملاک ج) اگر یک بیماری عصبی یا سایر بیماریهای جسمانی و یا نقیصه حسی وجود داشته باشند  باید روی محور 3 کد گذاری شوند در افرادی که اختلال در خواندن دارند (که به آن خوانش پریشی هم می گویند) بلند خوانی با تحریف جانشین سازی یا حذف اصوات همراه است و خواندن چه با صدا و چه بدون صدا، با کندی و خطاهای استنباطی مشخص می شود.

ویژگیها و اختلالهای توام

اختلال در ریاضیات و اختلال در بیان نوشتاری عموما با اختلال در خواندن رابطه دارند و یافتن هریک از این اختلالها به تنهایی و بدون وجود اختلال در خواندن به طور نسبی به ندرت امکان پذیر است.

ویژگیهای خاص وابسته به جنسیت

حدود 60 تا 80 درصد افرادی که تشخیص اختلال در خواندن در مورد آنان داده می شود مذکر هستند البته ممکن است شیوه های ارجاعی در شناسایی افراد مذکر دارای سوگیری باشند زیرا پسرها در رابطه با اختلالهای یادگیری اغلب رفتارهای ایذایی بیشتری بروز می دهند هرگاه قطعیت تشخیصی و ملاکهای دقیقتری به جای ارجاع از طرف مدرسه و شیوه های سنتی تشخیص به کار برده شوند این اختلال در دختران و پسران به نسبت تقریبا مساوی دیده خواهند شد.

شیوع

تعیین میزان شیوع اختلال در خواند دشوار است زیرا بسیاری از بررسیها بر شیوع اختلال های یادگیری بدون جداسازی دقیق اختلالهای اختصاصی در خواندن ، ریاضیات یا بیان نوشتاریمتمرکز هستند به طور تقریب از هر 5 مورد اختلال یادگیری علت 4 مورد آن فقط اختلال در خواندن و یا ترکیب این اختلال در ریاضیات یا اختلال در بیان نوشتاری است.

برآورد میزان شیوع اختلال در خواندن در کودکان دبستانی آمریکا 4 درصد است در سایر کشورهایی که ملاکهای دقیقتری به کار می روند فراوانی وقوع و میزان شیوع کمتر است.

دوره یا سیر

هر چند نشانه های اشکال در خواندن (مثا ناتوانی در متمایز کردن حروف معمولی یا ناتوانی در تداعی واجهای معمولی با نمادهای حروف)ممکن است در کودکستان ظاهر شود ولی اختلال در خواندن به ندرت پیش از کودکستان یا شروع کلاس اول دبستان قابل تشخیص است زیرا آموزش رسمی خواندن معمولا در بیشتر مدارس در این سطح شروع می شود. هرگاه اختلال در خواندن با هوشبهر بالا همراه باشد کارکرد کودک ممکن است نزدیک و یا همسطح کلاسهای اول باشد و احتمال دارد اختلال در خواندن تا رسیدن به کلاس چهارم یا بالاتر  به طور کامل آشکار نشود. در صورت شناسایی و اقدام به موقع در میزان قابل ملاحظه ای از موارد پیش آگهی خوبی وجود دارد. اختلال در خواندن ممکن است تا بزرگسالی هم تداوم یابد.

الگوی خانوادگی

اختلال در خواندن دارای تراکم خانوادگی است و در بین خویشاوندان بیولوژیکی درجه اول افرادی که اختلال درخواندن دارند، شایعتر است.