دانلود مقاله فرهنگ تمدن فاطمیان مصر

دوره فاطمیان از دوره های برجسته تاریخ اسلام است که با توجه به گستره زمانی و وسعت قلمرو حکومتی سزاوار تحقیقات جدی و جدید است. حکومت دویست ساله شان بر مصر و تأثیرگذاری شان بر تمدن اسلامی… پیشنهاد می کنیم ادامه این مطلب مفید و ارزشمند را در مقاله فرهنگ تمدن فاطمیان مصر دنبال نمایید. این فایل شامل 27 صفحه و در قالب word ارائه شده است.

مشخصات فایل فرهنگ تمدن فاطمیان مصر

عنوان: فرهنگ تمدن فاطمیان مصر
فرمت فایل : word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات : 27
حجم فایل : 93 کیلوبایت

بخشی از  مقاله فرهنگ تمدن فاطمیان مصر را در ادامه مشاهده خواهید نمود.

مقدمه

خلافت فاطمی سلسله ای است که در سال ۲۹۷ ه.ق. در مغرب به واسطه تلاش های ابوعبدالله شیعی، داعی اسماعیلیه، اعلام موجودیت و خلافت کرد. این خلافت بیش از دو قرن بر بخش بزرگی از سرزمین های اسلامی، از شمال آفریقا و خاورمیانه و دریای مدیترانه، فرمان راند. خلفای فاطمی، در واقع، همان امامان مذهب شیعی اسماعیلیه بودند که قائل به امامت اسماعیل، فرزند ارشد امام صادق لا، پس از ایشان شدند و پس از مرگ اسماعیل در زمان حیات امام صادق ال قائل به امامت محمد، فرزند اسماعیل، شدند. ائمه اسماعیلی پس از محمد وارد دوره ستر خود شدند و این دوره تا زمان عبیدالله مهدی، اولین خلیفه فاطمی که امام اسماعیلیه نیز بود، ادامه داشت. در واقع، ائمه اسماعیلیه از زمان عبیدالله مهدی به بعد خلیفه نیز بودند و این خلافت تا سال ۵۶۷ ه.ق. ادامه داشت. فاطمیان بعد از دهه ها تلاش مستمر در دوران سه خلیفه نخست، یعنی عبیدالله مهدی (۲۹۷-۳۲۲ ه.ق.) و القائم بامر الله (۳۲۲-۳۳۴ ه.ق.) والمنصور بالله (۳۳۴-۳۴۱ ه.ق.) و نیمی از حکومت معز لدين الله، دولت خویش را در سال ۳۵۸ ه.ق. با کمک فرمانده سپاه معز، یعنی جوهر صقلی، از مغرب به مصر انتقال دادند. در دوران اقتدار و ثبات خلفا، از آنجا که قدرت و زمام امور در دست خلفای فاطمی بود، اقدامات و عملکرد در خور توجهی برای ترویج و نشر مذهب اسماعیلی و ایجاد تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، یعنی اوج شکوفایی تمدن اسلامی، صورت گرفت. مجموعة دوازده نفر از امامان فاطمی در مصر خلافت و حکومت کردند. این دوره ۲۰۹ ساله، تاریخ سیاسی و مذهبی پر فراز و نشیبی دارد. اکثر مردم مصر در هنگام ورود فاطمیان مالكی و شافعی مذهب بودند. آنچه در تصرف مصر به دست فاطمیان تأثیر گذار بود وضعیت آشفته و پریشان این سرزمین در هنگام فتح بود (ابن عبدالظاهر، ۱۹۹۶: ۱۴؛ ذهبی، ۱۴۱۲:۲۴۹/۲۶ ؛ انطاکی، ۱۹۹۰: ۱۴۸؛ نویری، ۱۴۲۳: ۵۹/۲۸). مصر در آستانه ورود فاطمیان از نظر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی وضعیت خوبی نداشت. اوضاع پریشان مصر پس از مرگ کافور اخشیدی و ضعف رو به گسترش عباسیان از عوامل آسان ساز ورود فاطمیان به آنجا بود. مشکلاتی که مصر دچارش شده بود، از جمله قحطی و مشکلات مختلف اقتصادی و اجتماعی، از علل ترغیب مردم علیه اخشیدیان بود (قلقشندی، ۱۹۸۳: ۳۴۵/۳).

داعیان فاطمی علاوه بر مأموریت مذهبی وظیفه داشتند با تبلیغات سیاسی و بهره برداری از فرصت پیش آمده زمینه ورود فاطمیان را آماده کنند. البته باید گفت آنچه ورود فاطمیان به مصر را میسر کرد علاقه مندی مصریان به دعوت مذهبی فاطمیان نبود، بلکه تبلیغات سیاسی فاطمیان بود که مردم ناراضی از حاکمیت اخشیدیان را به خود جذب کرد. مردم مصر از لحاظ سیاسی با فاطمیان اظهار همراهی کردند و تمایل داشتند مصر زیر حاکمیت و نفوذ فاطمیان قرار گیرد. علمای سنی در مساجد فسطاط آزادانه به تبلیغ و تقریب مذهب تسنن مشغول بودند. مسیحیان نیز آزادانه کلیساهای مهم خود را  فعال نگه داشته بودند. هدف فاطمیان در مصر از به کار گیری اسلوب تسامحی این بود که طی فرآیندی زمانی، مردم مصر به مذهب تشیع روی آورند و این تغییر مذهب جنبه اجباری نداشته باشد تا مردم احساس نکنند که برای تغییر مذهب الزامی دارند. نکته در خور توجه اینکه تسامح مذهبی فراوان فاطمیان با دیگر ادیان و مذاهب و اتخاذ این سیاست، موجب شد مردم مصر با استفاده از فضای تسامح آمیز مذهبی حاکم بر این دوره عقاید مذهبی خودشان را حفظ کنند. از این رو، با وجود حاکمیت دولتی اسماعیلی، دیگر تفکرات مذهبی و دینی در جامعه مصر تضعیف نشد. افزون بر مطالب گفته شده، از ویژگی های مهم دوره ثبات و اقتدار، یا به بیان دیگر، از عوامل موفقیت فاطمیان برای اداره کشور، ایجاد زیرساخت ها، فاصله گرفتن از نهاد دعوت و بایسته های تعصب آلود آن، آزادمنشی، استفاده از نیروها و افراد کارآمد بدون لحاظ قومیت یا مذهب آنها، ثبات اداری و تشکیلاتی و اولویت بخشیدن به قوانین مدنی و رویکرد اقتصاد محور دولت بوده است. در مقاله پیش رو، ابتدا به مناسبات دولت فاطمی با خلفاو حاکمیت های هم عصر می پردازیم و پس از آن اقدامات این دولت در جهت تمدن سازی و غنی سازی فرهنگ اسلامی را به تفصیل بیان می کنیم.

مناسبات فاطمیان و عباسیان

این دو دولت از لحاظ اعتقادی و مذهبی مخالف هم و در تقابل بودند. فاطمیان مذهب شیعی اسماعیلیه داشتند، در حالی که عباسیان و بیشتر مردم تحت حاکمیتشان سنی مذهب و معتقد به فقه حنفی بودند. بنابراین، به طور نظری این دو می بایست از جهت مذهبی دشمن سرسخت هم باشند، در حالی که به نظر نمی رسد مخالفت های این دو خاندان با یکدیگر هیچ گاه به سبب اعتقادات صرف مذهبی بوده باشد، بلکه برای حفظ سیادت و خلافت سیاسی خود می کوشیدند. لذا از جنبه تبلیغی هر دو طرف می کوشیدند مذهب دیگری را رد کنند. عباسیان علمای اهل سنت را وادار می کردند عقاید و باورهای فاطمیان را مردود اعلام کنند. معروف ترین اثری که برای این منظور تهیه شد متعلق به ابوحامد محمد غزالی، فقیه شافعی مذهب، به نام فضائح الباطنية بود که به درخواست خلیفه، مستظهر عباسی، آن را نوشت (غزالی، ۲۰۰۰: ۱۲-۱۳). قبل تر هم قادر عباسی به علی بن سعید استخری سفارش نوشتن کتابی بر ضد فاطمیان را داده بود دفتری، ۱۳۸۰: ۲۲۵). لذا فاطمیان که حتی در سرزمین تحت سلطه خود نیز از نظر مذهبی در اقلیت قرار داشتند و بیشتر مسلمانان تحت تابعیتشان اهل سنت بودند، نمی توانستند آشکارا همانند عباسیان مذهب عباسیان را نفی کنند، اگر چه بعد از فتح هر منطقه شعایر شیعه را اجرا می کردند. همچنان که در اذان حی علی خیر العمل» سر می دادند یا تکبیر اذان را به شیوه شیعیان می افزودند و بر شهادتین، شهادت بر ولایت علی * را اضافه می کردند. فاطمیان در راه تقویت خود دست به تأسیس نهادهایی علمی زدند تا هم از نظر علمی قوای خود را تقویت کنند و هم در این زمینه با عباسیان رقابت کنند. مثلا در برابر اقدام مأمون برای تأسیس دارالعلم در بغداد، فاطمیان نیز دست به ایجاد جامع الأزهر به دست جوهر، فرمانده فاتح مصر به سال ۳۵۹ ه. ق./ ۹۷۰ م. به عنوان مسجدی در قاهره زدند. مجموعه عبادی، سیاسی، علمی که هنوز بعد از گذشت قرنها در دنیای اسلام اثر گذار است. این مسجد در زمان عزیز و در سال ۱۳۷۸ ه. ق./۹۸۸ م. به مرکزی برای نشر علوم دینی اسماعیلیه ارتقا پیدا کرد (مقریزی، ۱۹۹۶: ۲۶۷/۱ ). نزدیک به دو دهه بعد، الحاكم، خلیفه فاطمی، دار الحكمه را نیز بنیان نهاد و کتاب خانه بزرگی در کنار آن قرار داد (ابن حماد صنهاجی، ۱۳۷۸: ۸۹؛ ابن تغری بردی، بیتا: ۱۷۹/۴).

تقابل دیگر دولت فاطمیان و عباسیان بر سر مسئله توسعه اراضی بود که مهم ترین مسئله نیز به شمار می رفت و بقیه درگیری ها در خدمت این موضوع به کار گرفته می شد. دولت فاطمیان و عباسیان هر دو داعیه رهبری جهان اسلام را داشتند. اگر چه مدت ها بود که عباسیان جدایی برخی از سرزمین های دوردست را تجربه کرده بود. البته به جز چند سرزمین بقیه دست کم به ظاهر تابعیت خود را نسبت به عباسیان حفظ کرده بودند. از سوی دیگر، فاطمیان نیز همین ادعا را داشتند. به نظر می رسد آنان هم، از ابتدا به دنبال تصرف یا به اطاعت در آوردن سایر مناطق اسلامی بودند. بعد از مصر درگیری میان این دو به حجاز کشیده شد. حجاز از جهت طبیعی و راهبردی مهم نبود، ولی چون خاستگاه اسلام و مکه و مدینه را در بر داشت از لحاظ تبلیغی و اعلام سیادت در دنیای اسلام اهمیت ویژه ای داشت. فاطمیان توانستند شریفان این دو شهر را با پول به اطاعت خود در آورند (مقریزی، ۱۹۹۶: ۲۲۵/۱ ). لذا از دست رفتن قدیمی ترین قسمت جهان اسلام ضربه سختی بر عباسیان وارد آورد. درگیری بعدی این دو به شام کشیده شد. در این نبرد و رویارویی نیز پیروزی با فاطمیان بود و دمشق به تصرف فاطمیان در آمد (ابن اثیر، ۱۳۸۶:۳۱۸/۷-۳۱۹).

فهرست مطالب مقاله فرهنگ تمدن فاطمیان مصر, در ادامه قابل مشاهده می باشد.

• مقدمه       1
• مناسبات فاطمیان و عباسیان    3
• مناسبات فاطمیان و آل بویه    5
• مناسبات فاطمیان و غزنویان   7
• اقدامات جوهر صقلی              8
• اقدامات المعز لدين الله             10
• اقدامات العزيز بالله  11
• اقدامات الحاكم بأمر الله            12
• اقدامات الظاهر لاعزاز دین الله                13
• اقدامات عمل المستنصر و بدر الجمالي   14
• اقدامات الآمر باحکام الله و افضل وزیر  16
• نتیجه گیری             18
• منابع        20

در صورت تمایل شما می توانید مقاله فرهنگ تمدن فاطمیان مصر را به قیمت 20900 تومان از سایت فراپروژه دانلود نمایید. اگر در هر کدام از مراحل خرید یا دانلود با سوال یا ابهامی مواجه شدید می توانید از طریق آدرس contact-us@faraproje.ir و یا ارسال پیامک به شماره: 09382333070 با ما در تماس باشید. با اطمینان از وب سایت فراپروژه خرید کنید، زیرا پشتیبانی سایت همیشه همراه شماست.