مقاله فرایند مولکولی دخیل در سرطان حنجره

بخشی از مقاله فرایند مولکولی دخیل در سرطان حنجره

مقدمه

آنچه در همه سرطان ها مشترک است، نقص در مکانیزمهای تنظیم کننده رشد طبیعی و تکثیر و مرگ سلول است. بیماری به طور عمده در اثر تماس افراد با ماده سرطان زا بر اثر استنشاق، خوردن، آشامیدن و مواجهه در محل کار و این محیط ایجاد میشود. عادات فردی مانند استعمال دخانیات و رژیم غذایی نسبت به عوامل ژنتیکی ارثی، نقش بیشتری در بروز سرطان دارند .سرطان بعد از بیماریهای قلبی عروقی دومین عامل شایع مرگ و میر در کشورهای توسعه یافته و سومین عامل مرگ در کشورهای کمتر توسعه یافته است، به طوریکه در صورت عدم مداخله جهت پیشگیری از بروز آن در ۱۰ سال آینده شاهد مرگ بیش از ۸۵ میلیون نفر در جهان خواهیم بود.

سرطان به طور فزاینده عامل مهمی در بار جهانی بیماری در دهه های آینده خواهد بود. با توجه به نرخ رشد فعلی بروز سرطان این گونه به نظر میرسد که تا سال ۲۰۳۰ سالیانه ۱۳ میلیون مرگ ناشی از سرطان در جهان خواهیم داشت. در حال حاضر سرطان عامل ۱۲٪ تمامی مرگها در سرتاسر جهان است. پیش بینی ها نشانگر آن است که تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان در کل جهان ۴۵٪ تا ۲۰۳۰ افزایش خواهد داشت. تقریبا در دوره زمانی حدود ۲۰ سال، مرگ در اثر سرطان از حدود ۶ میلیون به ۱۰ میلیون در سال افزایش خواهد یافت. فاکتور اصلی در این افزایش رشد نسبی جمعیت سالمند در جهان، کاهش مرگ و میر در اثر بیماری های واگیردار و افزایش میزان بروز برخی سرطان ها در اثر استعمال تنباکو است .

سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۲ پیشگیری از سرطان و بالا بردن کیفیت زندگی بیماران سرطانی را مورد تأکید قرار داده است. با کنترل عوامل خطر نزدیک به ۴۰٪ مرگهای ناشی از سرطان قابل پیشگیری خواهد بود و با درمان و تشخیص به موقع یک سوم بار آن کاهش خواهد یافت. تشخیص اولیه سرطان هنوز برای بسیاری از بیماران یک واقعه کشنده تلقی می شود. بیش از یک سوم بیماران حالت های اضطراب و افسردگی را تجربه می کنند. سرطان به میزان یکسانی برای خانواده فرد نیز حالت استرس زا خواهد داشت و به طور عمیقی بر موقعیت های اقتصادی و عملکرد روزانه خانواده بیمار تأثیر می گذارد.

در ایران سالانه بیش از ۳۰۰۰۰ نفر جان خود را در اثر سرطان از دست می دهند. تخمین زده می شود که هر سال بیش از ۷۰۰۰۰ مورد جدید سرطان اتفاق می افتد. از طرفی با افزایش امید به زندگی و افزایش درصد سالمندی در جمعیت کشور، دور شدن سبک زندگی از محیط پاک و بدون آلاینده های سرطان زای صنعتی، انتظار می رود موارد بروز سرطان در دو دهه آینده به دو برابر افزایش یابد. برنامه ثبت سرطان از سال ۱۳۶۵ در برخی مناطق کشور آغاز گردیده است. در طی سال های اخیر روند ثبت سرطان رو به بهبود رفته به نحوی که که در سال ۱۳۷۹ تعداد ۱۷۷۶۵ مورد ثبت شده (٪۲۹ موارد مورد انتظار) بوده و در سال ۱۳۸۷ تعداد ۷۶۱۵۹ مورد ثبت شده به ۹۲/۸۵٪ موارد مورد انتظار رسیده است. لازم به ذکر است که از سال ۱۳۸۴ برنامه ملی ثبت سرطان در کل ایران آغاز شده است . کاهش تأخیر در تشخیص و درمان، پیش آگهی سرطان دهان را بهبود می بخشد .

مطالعات برخی عوامل خطر سرطان حفره دهان و اوروفارنژیال را به خوبی نشان داده است. استفاده از تنباکو خطر ابتلاء به سرطان را به ویژه زمانی که سیگار کشیدن بیش از ۲۰ سال و یا روزانه بیش از ۲۰ عدد باشد به مقدار قابل توجهی افزایش میدهد. ۳۰-۴۰ درصد از موارد ابتلاء به سرطان در جهان را می توان به رژیم غذایی ناسالم، کمبود فعالیت فیزیکی و چاقی نسبت داد. ۱۵-۱۰ درصد موارد مربوط به کمبود مصرف میوه و سبزیجات می باشد .از آنجا که غذاهای گیاهی حاوی آنتی اکسیدان ها و ضد سرطان ها می باشند می توانند نقش اساسی در ایجاد تعادل با اثرات زیان آور فعالیتهای سرطان زا از جمله استفاده از تنباکو ایفا نماید.

شایع ترین ریسک فاکتورها برای سرطان حنجره شامل مصرف تنباکو، سیگار و الكل است در حالی که برخی ترکیبات مرتبط با مشاغل خاص، مانند آزبستوز، هیدرو کربنهای آروماتیک چند حلقه ای و گرد و خاک نیز از دسته مواد افزایش دهنده ریسک ابتلاء به سرطان حنجره می باشند. برخی شواهد حاکی از تأثیر فاکتورهای ژنتیک در بروز سرطان حنجره هستند برای مثال افرادی که سابقه خانوادگی از سرطان های سر و گردن دارند ریسک افزایش یافته ای برای ابتلاء به سرطان حنجره دارند. علیرغم اطلاعات بالا هنوز میزای بقای بیماران مرتبط با هر کدام از این فاکتورها معلوم نیست.

Ramroth و همکاران در مطالعه ای نتیجه گرفتند که فاکتورهایی از جمله مرحله تومور، محل تومور، روشهای درمان، سن و بیماری های همراه می تواند بر روی بقای بیماران مبتلا به سرطان اثر سرطان حنجره حدود ۲/۲ درصد تمام سرطانها در مردان و 4/0 درصد سرطان در زنان را تشکیل میدهد و دومین سرطان شایع دستگاه تنفسی بعد از سرطان ریه می باشد . سن شایع بروز بیماری را دهه پنجم زندگی به بعد ذکر می کنند. در گذشته شیوع بیماری در مردان نسبت به زنان ۱۵ به ۱ بوده و هم اکنون این نسبت به ۵ به رسیده است که به علت تغییر در عادات اجتماعی زنان، به ویژه مصرف سیگار، می باشد . شیوع سرطان حنجره در مناطق جغرافیایی گوناگون تغییر می کند؛ به طوری که بالاترین شیوع از آمریکای جنوبی و کشورهای حوزه مدیترانه گزارش شده و کمترین شیوع مربوط به کشور فنلاند بوده است .

عوامل خطرساز متعددی در منابع گوناگون آمده است که از جمله مصرف زیاد سیگار، جویدن Smuff مصرف زياد الكل و بعضی فاکتورهای شغلی قابل ذکر می باشد . Dlivet و همکاران مصرف تنباکو را، به دلیل وجود بنزو پیرن موجود در آن که یک موتاژن می باشد، مهم ترین عامل موتاسيون P3 معرفی کرده اند . در مطالعه موسوی و همکاران نیز نشان داده شد که مصرف اپیوم یک عامل خطر ساز در بروز سرطان حنجره می باشد .. بیماران مورد مطالعه در این طرح، سیگار و اپیوم را به طور همزمان مصرف می کردند. رابطه ایجاد سرطان و موتاسیون ژن P53 در نسوج مختلف نظیر حنجره، به از دست دادن کنترل طبیعی چرخه سلولی، که اساس تغییر شکل بدخیمی است، بر می گردد. در بیشتر موارد سرطان های انسان، حداقل یکی از چهار تنظیم کننده کلیدی چرخه سلولی، یعنی PI6INK4a، سیکلین D CDK4 و پروتئین RB تنظیم خود را از دست میدهند . سرطان زایی یک روند پیچیده چندمرحله ای است؛ ژنتیک مولکولی شواهدی را فراهم آورده است که نشان می دهد فعال شدن پرو توانکوژن و از بین رفتن یا غیر فعال شدن TSG  (Tumor suppressor gene) در بدخیمی های متعددی وجود دارد .

آنکوژنها فراورده هایی را که به طور طبیعی در طول دوره حیات یک سلول تولید می شوند، به رمز در می آورند؛ ولی هنگامی که این فراورده ها به صورت نابهنجار بروز نمایند، رشد انتخابی پیدا می کنند و ممکن است به صورت فاکتورهای آنتی Apoptotic، محرک رگزایی (Angiogenic) یا محرک رشد بروز نمایند. آنکوژنها اغلب به میزان کم به طور طبیعی وجود دارند و ممکن است در هر توالی غیر طبیعی DNA شرکت نکنند. از این رو، تکنیک های مولکولی، که آنکوژنهای غیر طبیعی را نشان دهند، خیلی محدود هستند .نقطه مقابل آنکوژنها TSG است. این ژنها اغلب نقشی در فعالیتهای مهاری رشد نظیر DNA repair cell cycle regulation Apoptosis و Cell adhesion دارند؛ بنابراین وقتی TSG حذف یاخاموش شود، سلول یک برتری رشد انتخابی پیدا می کند و به سرطان تبدیل می گردد. یکی از TSGهای شناخته شده در سرطان سلول های سنگفرشی سر و گردن P53 است که یک فاکتور رونویسی کننده ژن می باشد و روی کروموزوم P13 17 قرار دارد، P53 در موقعیت هایی نظیر پرتودرمانی هیپوکسی و در معرض توکسین های محیطی قرار گرفتن سلول فعال می شود . فعال شدن P53 سلول ها را به مسیر Apoptosis می فرستد و می تواند رشد را از طریق کنترل سیکل سلولی تنظیم نماید؛ به همین دلیل است که P53 نقشی حیاتی در نگهداری و رشد سلولهای سرطانی دارد.نشان داده شده است که ضایعات قبل از بدخیمی ناحیه سر و گردن نیز جهش های P53 را حمل می کنند و پیشنهاد شده است که این جهش می تواند یک رویداد اولیه باشد ؛ در بدخیمی هایی که جهش در P53 اتفاق می افتد، بیماران پاسخ درمانی ضعیف تر و طول عمر کمتری دارند .