دانلود مقاله تجلی اوصاف امام علی در ادب فارسی

در بين اقسام هنر، هنر شعر در تمام زمينه‌هاي خود آگنده از مضامين نغز و لطيفي در تجلي انديشه‌هاي مختلف بشري است. به خصوص در تجلي انديشه‌هاي ديني و مذهبي، اسلامي و قرآني. اين انديشه‌ها در وجود شاعران متعهدي كه به مدح و منقبت اهل بيت نبوت و ولايت زبان گشوده اند… پیشنهاد می کنیم ادامه این مطلب مفید و ارزشمند را در مقاله تجلی اوصاف امام علی در ادب فارسی دنبال نمایید. این فایل شامل 228 صفحه و در قالب word ارائه شده است.

مشخصات فایل تجلی اوصاف امام علی در ادب فارسی

عنوان: تجلی اوصاف امام علی در ادب فارسی
فرمت فایل : word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات : 228
حجم فایل : 376 کیلوبایت

بخشی از  مقاله تجلی اوصاف امام علی در ادب فارسی را در ادامه مشاهده خواهید نمود.

پيش درآمد:

در بين اقسام هنر، هنر شعر در تمام زمينه‌هاي خود آگنده از مضامين نغز و لطيفي در تجلي انديشه‌هاي مختلف بشري است. به خصوص در تجلي انديشه‌هاي ديني و مذهبي، اسلامي و قرآني. اين انديشه‌ها در وجود شاعران متعهدي كه به مدح و منقبت اهل بيت نبوت و ولايت زبان گشوده اند، آثار ارزشمند و ماندگاري از خود به يادگار گذاشته اند كه در اين آثار لطافت‌هاي روح بشري، منزلت انسان، سير و سلوك، عشق و عرفان و … موج مي زند.

از افتخارات ادبيات خصوصاً نظم (شعر) تجلي، انديشه، افكار، رفتار، حوادث، حماسه و انقلاب حضرت علي 7 است كه بدون شك و ترديد بايد گفت حضرت علي 7 به ادبيات نوعي روح معنوي داده است، چرا كه هر جا صحبت از ادبيات حماسي و انقلابي است، بيش و كم نام حضرت علي 7 هم مي باشد. شاعران براي كوبيدن فساد و ستم، ريا و توجه به عدالت، مردانگي، شجاعت و ايمان از روح و مرام و مسلك باشكوه و انقلابي حضرت علي 7الهام مي‌گيرند.

حضرت علي 7با ايمان به وفاداري، عدالت، قضاوت، شجاعت، بردباري، تواضع، علم، زهد، تقوا، فضيلت، طريقت، شهادت، كرامت و … چنان تأثيري در ادبيات گذاشته كه ديوان كمتر شاعر متعهد شيعي را مي توان از آغاز ادب فارسي تاكنون سراغ گرفت كه غزل، قصيده، دوبيتي، رباعي و مثنوي و … مزين به اين اوصاف نباشد. راستي رمز و راز اين عظمت را بايد در چه چيزي جست؟ در يك چيز و آن اين كه علي 7 حقيقت است و بس.

شرح مناقب بيان، مدايح، مصائب، مراثي و بيان سرگذشت، و تجلي اوصاف از خميرهاي اصلي شعر مذهبي و اعتقادي مي باشند. بر شمردن خصلت‌هاي نيك و هنر ائمه دين از همان ابتدا به وسيله‌ي مناقب جوانان از جايگاه گسترده‌اي در ادب فارسي برخوردار بوده است و ذبيح الله صفا در اين زمينه مي نويسد: «منقبت عمو ستايش اهل دين از ديرباز در بين شعراي شيعه مذهب و ديگران معمول بوده است، زيرا آنان براي تبليغ عقايد خويش شيوه‌هايي اختيار مي كردند كه علاوه بر نتيجه‌ي نهايي به حفظ مدايح و مناقب هم كمك شاياني مي كردند و يكي از راههايي كه اهل شيعه پس از كسب قدرت براي نشر مذهب خود انتخاب كرده بودند، استفاده از مناقب بوده است.»[1]

نتيجه سخن اينكه جزيي‌ترين تا كلي‌ترين هنر پيشوايان ديني چه به صورت مستقيم و يا غيرمستقيم جهت بهره‌هاي مختلف در انديشه و زبان شعرا، گذشته و بيان شده است. علت گسترش اين مسأله:

1. شناخت سرايندگان از حقيقت و جوهر دين.
2. شناخت رسالت و پيام دين.
3. شناخت شخصيتي و حقيقي پيام آوران دين

اين نوع شناخت سبب مي شد كه نور ايمان بر دل و جانان شعرا تعادل و در نتيجه‌ي آن ارادت خالصانه اي به دست آورند، يقيناً اگر چنين شناختي حاصل نمي شد، هيچ وقت امكان نداشت شعرا بتوانند به اين زيبايي و پرمحتوايي حقيقت و جوهره قلبي و اعتقادي خويش بروز دهند.

با تأمل در چنين اشعاري مي بينيم كه:

1. از نظر تركيب و بافت سخن بسيار قوي مي باشند.
2. از نظر بلاغت و ديوايي در اوج و بسيار تأثيرگزار هستند.
3. از نظر معاني، تعبيرات بسيار نغز و لطيف هستند.

بنابراين با توجه به موارد فوق نيجه سخن اين مي شود كه هدف شعرا از پرداختن به چنين انديشه‌هايي فقط مدح محض جهت تخليه‌ي احساس درون به معناي متعارف نمي باشد، بلكه هدف علاوه بر آن ها احياي حقايق دين و زنده كردن جان‌ها و جاري ساختن خون حماسي در رگهاي عاشقان، عارفان و بيدار دلان است.

بعد از آشنايي ايرانيان ـ بخصوص شعراـ با فرهنگ اسلامي و قرآني ـ از قرن پنجم هجري و پرداختن به اوصاف شخصيت هاي مذهبي دوشاش ديگر مسائل مربوط به آنها از جمله به تجلي مصائب، مراثي، تاريخ زندگي، حوادث و … در قالب هاي مختلف شغر گاه با فشرده و موجز كردن اشارات به صورت اضافه‌هاي تشبيهي و يا سمبليك به صورت مضاف و مضاف‌اليه و گاه پرداختن به كل مسائل متجلي مي گردد.

بازتاب اين گونه مسائل در سبك خراساني يعني در دوره‌هاي: طاهريان، صفاريان، سامانيان و غزنويان نسبت به دوره‌هاي بعدي چندان وسيع نيست، اما خالي كم نمي باشد، در آثار شعرايي چون: رودكي، شهيد بلخي، دقيقي، كسايي مروزي، فردوسي، فرخي و … رگه هاي انديشه هاي مذهبي و عرفاني به صورت تعليمي بيان مي گردد. براي نمونه از اشعار منسوب به رودكي ابياتي هست كه تلميح دارد به بوي پيراهن يوسف و بينايي يعقوب:

نگار نيا شنيدستم كه گاه راحت و محنت

سر پيراهن سلب بوده است يوسف را به عمر اندر

يكي از كيد شد پرخون، دوم شد چاك از تهمت

سوم يعقوب را از بوش روشن گشت چشم تر

رُخم ماند بدان اول، دلم ماند بدان شاني

نصيب من شود در وصل آن پيراهن ديگر[2]

اما در دوره‌ي عراقي از قرن ششم به بعد، تأثير علوم اسلامي در رواج شعر و شيوع عرفان و تأمين خانقاها تحول بزرگي در ادبيات ديني ايجاد كرد؛ در اين دوره كثرت شگفتي برانگيز مفاهيم و مصاديق مذهبي و همچنين استناد به آيات و مفاهيم قرآني در اكثر آثار شاعران امري معمول بود؛ چرا كه شاعران و نويسندگان در تمام شئون زندگي خود به  كتاب خدا و رسالت نبوي استناد مي‌جستند و در مسير حركت به سوي الله از اين منابع به خوبي استفاده مي‌كردند. اين امر ناشي از معلومات و آشنايي با معارف و مصاديق اسلامي است. چه زيبا سرود مولوي در مدح مولاي متقيان:

تا صورت و پيوند جهان بود علي بود

تا نقش زمين بود و زمان بود علي بود

آن قلعه گشايي كه در قلعه خيبر

بركند به يك حمله و بگشود علي بود

آن گرد سرافراز كه اندر ره اسلام

تا كار نشد راست، نياسود علي بود

آن شير دلاور كه براي طمع نفس

بر خوان جهان پنجه نيالود علي بود

اين كفر نباشد سخن كفر نه ايست

تا هست علي باشد و تا بود علي بود[3]

تجلي اين گونه مسائل در دوره هاي بعدي تا امروز در آثار شاعران به اشكال مختلف ديده مي شود، البته در اين دوره ها با شدت و ضعف همراه مي‌باشد، به طور مثال در دوره صفويه بعد از اينكه شاه اسماعيل صفوي مذهب شيعه اثني عشري را مذهب رسمي قرار داد مصاديق و مسائل مذهبي گسترش خاصي پيدا كرد و شاعران در آثار خود بسياري از عقايد اسلامي و قرآني را باور ساختند.

بنابراين نظم حماسه‌هاي ديني و مذهبي در بيان مناقب به ستايش يكي از مايه‌هاي اصلي شعر فارسي بوده و مي باشد.

علي

اينكه نام آن حضرت از اعلي آمده است كه از نام‌هاي خدا مي باشد، روايت زياد است:

روايت اول: فاطمه بنت اسد گويد: چون خواستم از كعبه بيرون آيم هاتفي ندا داد: «يا فاطمه سميّه علياً فهو عليٌ[4]، اي فاطمه نام اين مولود را علي بگذار كه خدا مي فرمايد:

«من نام او را از نام خود جدا كردم و به ادب خود ادب آموختم و بر مشكلات علم خويش او را واقف ساختم.

روايت دوم: اين شهر آشوب در كتاب مناقب مي نويسد: چون علي 7 به دنيا آمد ابوطالب دست فاطمه را در حالي كه علي در نعلش بود گرفت و به سوي وادي ابطح بيرون آمد و گفت: پروردگارا، اي خداي شب و ماه تابناك از فرمان مسلم و حكم قطعي خود براي ما در مورد نام اين نوزاد پسر آنچه را مي پسندي بيان فرما. گويد در اين وقت چيزي همچون پاره‌اي ابر از زمين برخاست و به سينه‌ي ابوطالب چسبيد، ديد لوح سبزي است كه در آن نوشته بود: شما به فرزندي پارك مخصوص گشته ‌ايد و نام او از جايگاهي بلند انتخاب گشته و آن نام علي است كه نام اعلي جدا گرديده است.

علي 7 در ماه رجب سال 35 ميلاد محمّدي متولد شد از فاطمه بنت اسد مادر و از عمران مكني به ابوطالب و ملقب به شيخ بطحا. 63 سال و 2 ماه و 7 روز عمر كرد و در 21 رمضان سال چهلم هجرت به شهادت رسيد. 32 سال در مكتب نبوب فيض برد.

در كتب اخبار بيش از هزار نام براي علي 7 نوشته اند كه مشهورترين آنها علي است و اين نامي است كه شناسنامه آن از عرش آمده است:

در معناي علي 7 جمعي گفته اند: اين نام به عنوان (علم) تا زمان آن حضرت سابقه نداشت و كسي فرزندش را به اين نام نام گذاري ننموده بود.[5]

زندگي نامه

نام: علي 7

پدر: ابوطالب

مادر: فاطمه بنت اسد

شهرت: امير مؤمنان

كنيه: ابوالحسن

لقب: مرتضي

زمان و محل تولد: سيزدهم رجب، ده سال قبل از بعثت در درون كعبه

مدت امامت: 30 سال

دوران خلافت: 36 تا 40 هـ.ق.

زمان و محل شهادت: 19 رمضان ضربت خورد و 21 رمضان در سن 63 سالگي در كوفه به شهادت رسيد.

مرقد شريف: نجف اشرف

دوران عمر: دوران كودكي (ده سال اول)

دوران ملازمت با پيامبر (حدود 23 سال)

دوران كنارگيري از خلافت‌ (حدود 25 سال)

دوران خلافت: (4 سال و 9 ماه)

آ

آرامش دلها

علي حلال مشكل‌ها، علي آرامش دل‌ها

كند تا مشكلم آسان علي گويم، علي جويم

صفات ا… جمالي

* الّا بذكر الله تَطمئن القلوب[6]: مگر نه اين است كه نام حضرت علي 7 از اعلي، از اسماء الله است؛ مگر نه اين است كه علي 7 پرورده‌ي مكتب نبوي است؛ مگر نه اين است كه علي 7همدم و ياور مظلومان است؛ مگر نه اين است كه علي 7مظهر عدالت و امامت است، بنابراين به ياد علي 7بودن، همراه علي 7بودن، يار علي 7بودن مايه آرامش دلهاي عاشقان مي باشد.

آسمان آفتاب

لطف حقي، نور رحمت در دلت جا يافته

آسمان آفتابي، آفتابي در دلت پيدا شده

سلمان ساوجي

آسمان مظهر بزرگي و عظمت است و آفتاب مظهر درخشندگي و زيبايي. بنابراين شاعر علي 7 در بيت فوق مشبه به قرار داده كه وجه شبه آن بزرگي و درخشندگي است.

آسمان لافتي

اي علي! اي آسمان لافتي، بحر نجا

عشق تو در اين فلك غوغا و محشر كرده است

نامعلوم

مصداق اين وصف در غزوه اُحد مي باشد. وقتي پيامبر (ص) و سربازانش براي مقابله با دشمن به سوي كوه اُحُد حركت كردند و به آنجا رسيدند، پيامبر (ص) عده اي را مأمور كرد كه از گردنه اُحد پاسداري كنند و به هيچ عنوان حتي در صورت پيروزي سپاه اسلام آنجا را ترك نكنند. جنگ آغاز شد و سپاه اسلام پيروز گرديد، وقتي سپاهيان وارد ميدان شدند جهت جمع‌آوري غنايم، علي‌رغم دستور پيامبر (ص) آن عده اي كه در گردنه بودند، وارد ميدان شدند كه ناگهان دشمن از فرصت استفاده كرد و از پشت به سربازان اسلام حمله‌ور شد. در آن زمان وقتي دوباره آتش جنگ شعله ور شد، سپاه دشمن به دروغ اعلام كردند كه پيامبر (ص) كشته شد و همين امر سبب شد گروهي از مسلمين فرار كنند. وقتي دشمن فرصت را مناسب ديدند به پيامبر (ص) حمله ور شدند. حضرت علي 7 كه در كنار پيامبر (ص) بود. از پيامبر دفاع مي كرد و پروانه‌وار اطراف رسول خدا (ص) مي گشت و از او محافظت مي نمود. در اين جنگ حضرت علي 7 آن قدر با كفّار جنگيد و آن قدر با شمشيرش به دشمن ضربه زد تا اينكه شمشيرش شكست و پيامبر (ص) وقتي وضع را بدين گونه ديد شمشير خود را ذوالفقار نام داشت، آن را به حضرت علي 7 داد و با آن حضرت به مقابله پرداخت. در همين زمان بود كه جبرئيل در زمين و آسمان ندا كرد: «لا فتي الّا علي لا سَيف اِلّا ذوالفقار». جوانمردي چون علي 7نيست و شمشيري چون ذوالفقارش.

در صورت تمایل شما می توانید مقاله تجلی اوصاف امام علی در ادب فارسی را به قیمت 25900 تومان از سایت فراپروژه دانلود نمایید. اگر در هر کدام از مراحل خرید یا دانلود با سوال یا ابهامی مواجه شدید می توانید از طریق آدرس contact-us@faraproje.ir و یا ارسال پیامک به شماره: 09382333070 با ما در تماس باشید. با اطمینان از وب سایت فراپروژه خرید کنید، زیرا پشتیبانی سایت همیشه همراه شماست.