دانلود مقاله بررسی علمی شیر مادر و مقایسه آماری داروی متوکلوپرامید و قطره گیاهی شیرافزا در تحریک ترشح شیر

در چند دهه اخير اطلاعات علمي گسترده‌اي در مورد تغذيه با شير مادر منتشر شده است. تأثير اعجاب انگيز تغذيه با شير مادر بر سلامت مادر و كودك، رشد و بقاي كودك، كاهش مرگ و مير، ارضاي نيازهاي عاطفي كودك، احساس امنيت او و نيز صرفه جويي اقتصادي در بعد خانواده و در بعد كشوري… پیشنهاد می کنیم ادامه این مطلب مفید و ارزشمند را در مقاله بررسی علمی شیر مادر و مقایسه آماری داروی متوکلوپرامید و قطره گیاهی شیرافزا در تحریک ترشح شیر دنبال نمایید. این فایل شامل 130 صفحه و در قالب word ارائه شده است.

مشخصات فایل بررسی علمی شیر مادر و مقایسه آماری داروی متوکلوپرامید و قطره گیاهی شیرافزا در تحریک ترشح شیر

عنوان: بررسی علمی شیر مادر و مقایسه آماری داروی متوکلوپرامید و قطره گیاهی شیرافزا در تحریک ترشح شیر
فرمت فایل : word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات : 130
حجم فایل : 147 کیلوبایت

بخشی از  مقاله بررسی علمی شیر مادر و مقایسه آماری داروی متوکلوپرامید و قطره گیاهی شیرافزا در تحریک ترشح شیر را در ادامه مشاهده خواهید نمود.

1-1 آناتومي پستان

الف- طرز تشكيل پستان:

غدد پستاني، ساختار اختصاصي مي‌باشند كه به صورت واحدهاي لوله‌اي ترشّحي نسبتاً ساده‌اي از غدد عرق هستند. در حدود سي و پنجمين روز از تكامل جنيني، با ضخيم شدن لايه مالپيگي روي سطح جانبي شكمي، سينه‌ها شروع به تكامل يافتن مي‌كنند. پستانها يا غدد شيري، اندامهاي فرعي دستگاه توليد مثلي در زن مي‌باشند. رشد پستانها از زمان تولد تا موقع بلوغ متوقف مي‌ماند. در زمان بلوغ تحت اثر هورمون استروژن و به ميزان كمتر هورمونهاي ديگر مانند هورمون رشد، انسولين، كورتيزون، هورمون تيروئيد و هورمون پرولاكتين، پستان رشد مي‌نمايد. بعد كه تخمك‌گذاري در زن شروع مي‌شود، هورمون پروژسترون نیز كه در اين موقع ترشّح مي‌شود به رشد بيشتر پستان كمك مي‌كند. پس پستانها به طور قابل توجّهي بعد از دوران بلوغ رشد مي‌كنند ولي حالت عملكردي[1] كامل رشد آنها پس از دوره حاملگي روي مي‌دهد. اما به طور كلي پستانها در مرد به صورت يك شكل توسعه نيافته مي‌باشند. (9)

پس از بلوغ در زن، هر پستان يك برجستگي مدور را روي ديواره‌هاي قدامي و طرفي سينه، روي سطح عضله سينه‌اي بزرگ تشكيل مي‌دهد. پستانها از دومين تا ششمين دنده و از لبه خارجي استخوان جناغ تا خط زير بغلي مياني توسعه مي‌يابند. قسمت خارجي و بالايي هر پستان به طرف بالا به داخل زير بغل توسعه يافته و به عنوان انتهاي زير بغلي پستان شناخته مي‌شود. قسمت عمده پستان از بافت چربي تشكيل شده است. بنابراين اندازه پستان در افراد مختلف به طور قابل توجهي فرق مي‌كند. در زير مركز پستان، نوك پستان[2] به طرف جلو واقع مي‌شود. نوك پستان معمولاً در فضاي مابين چهارمين و پنجمين دنده قرار مي‌گيرد. نوك پستان توسط يك حلقه پوستي صورتي رنگ احاطه شده است كه هاله نوك پستان[3] ناميده مي‌شود. در هنگام اولين حاملگي، اين هاله به رنگ قهوه‌اي تيره درآمده و ديگر به رنگ صورتي اوليّه باز نمي‌گردد. (9)

ب- ساختمان پستان:

پستان از بافت غده اي، بافت ليفي و بافت چربي تشكيل شده است. بافت غده‌اي از پانزده تا بيست لوب تشكيل شده است كه هر يك از آنها به تعداد بسيار زيادي لوبول كوچك تقسيم مي‌شوند. هر لوبول از تعداد زيادي آلوئول ترشّحي[4] تشكيل شده است كه به داخل شاخه‌هايي از مجاري حامل شير[5] باز مي‌شوند. هر لوب پستان داراي يك مجراي حامل شير است. مجاري حامل شير به طرف بالا تا هاله نوك پستان ادامه دارند و در آنجا تشكيل سينوسهاي متّسعي را مي‌دهند كه اين سينوسها مانند مخزنهايي براي ذخيره شير هنگام ترشّح شير عمل مي‌كنند. بعد از اين سينوسها، مجاري حامل شير به طرف بالا راه يافته و توسط سوراخهاي مجزايي به سطح نوك پستان باز مي‌شوند. سطح خارجي پستان توسط نيام زير پوستي كه تيغه‌هاي ليفي زيادي به داخل غده شيري براي پشتيباني لوبولها مي‌فرستد، پوشيده شده است. رشته‌هاي ليفي از نيام زير پوستي به نوك پستان و هاله دور آن نيز مي‌روند. (9)

بافت چربي روي سطح غده شيري و نيز مابين لوبهاي غده شيري قرار مي‌گيرد. (9)

ج- تغذيه خوني پستان:

پستانها، خون شرياني خود را توسط شاخه‌هايي از شريانهاي آگزيلاري، شريانهاي بين دنده‌اي و شريانهاي پستاني داخلي دريافت مي‌كنند. (9)

وريدهايي كه از پستان خارج مي‌شوند، يك شبكه وريدي در زير نوك پستان تشكيل مي‌دهند. سپس اين شبكه به داخل وريدهاي پستاني داخلي و آگزيلاري تخليه مي‌شود. (9)

د- تخليه لنفاوي پستان:

عروق لنفاوي قسمت مركزي پستان، پوست روي قسمت مركزي پستان، نوك پستان و هاله نوك پستان به داخل يك شبكه عروقي روي سطح عضله سينه‌اي بزرگ تخليه مي‌شوند. از اين شبكه، عروق لنفاوي به گروه سينه‌اي عقده‌هاي لنفاوي آگزيلاري و به عقده‌هاي لنفاوي پستاني داخلي مي‌روند. تعداد كمي از اين عروق ممكن است از خط وسط بدن به پستان طرف ديگر بروند و بعضي از عروق از قسمت داخلي تحتاني پستان به يك شبكه لنفاوي روي سطح عضلة مستقيم شكمي مي‌روند. قسمت عمده تخليه نيمه خارجي پستان به داخل گروه سينه‌اي عقده‌هاي لنفاوي آگزيلاري و قسمت عمده تخليه نيمه داخلي پستان، به داخل عقده‌هاي لنفاوي پستاني داخلي صورت مي‌گيرد. به هر حال مقدار مشخصي از لنف به داخل گروه خلفي عقده‌هاي لنفاوي آگزيلاري تخليه مي‌شود. (9)

هـ اعمال پستان در زن:

در ابتداي دوران بلوغ، افزايش ترشّح هورمونهاي تخمداني و هورمونهاي گونادوتروپين، رشد پستانها را در زن تحريك مي‌كند. به هر حال، رشد كامل در زمان حاملگي روي مي‌دهد. در هنگام حاملگي، پستانها بزرگ شده و در اثر تحريك استروژن و پروژسترون رشد مي‌كنند. پس از تولد بچه، سطح استروژن و پروژسترون خون پايين مي‌افتد و هورمون ترشّح كننده شير[6] كه توسط لوب قدامي غده هيپوفيز ترشّح مي‌شود، سلولهاي آلوئولي را براي ترشّح شير تحريك مي‌كند. به هر حال، جاري شدن كامل شير زودتر از 2 تا 3 روز پس از تولد نوزاد روي نمي‌دهد. (9)

هورمون تيروئيد و هورمون‌هاي بخش قشري غده فوق كليوي نيز براي تأمين شير كافي، ضروري مي‌باشند. (9)

وقتي طفل مكيدن پستان مادر را آغاز مي‌كند، لوب خلفي غده هيپوفيز براي توليد هورمون اكسي توسين[7] تحريك مي‌شود كه اين هورمون، شير را از پستان بيرون مي‌راند. بنابراين مكيدن پستان مادر يك تحريك مهم در ادامه جاري شدن شير است. (9)

1-2 بافت شناسي پستان

الف- غدد پستاني:

هر غدّه پستاني شامل 15 تا 25 لوب نامنظم از نوع لوله‌اي – حبابي مركب بوده و عملكرد آن ترشّح شير براي تغذيه نوزاد است. هر لوب توسط بافت همبند متراكم و مقدار زيادي بافت چربي، از ساير لوبها جدا مي‌شود و در حقيقت هر لوب به تنهايي غدّه‌اي با مجراي ترشّحي مختص به خود است. اين مجاري شيري 2 تا 5/4 سانتي‌متر طول داشته و به طور مستقل در نوك پستان باز مي‌شوند. نوك پستان داراي 15 تا 25 منفذ است كه هر يك حدود 5/0 ميلي‌متر قطر دارد. ساختمان بافت شناسي غدد پستان بر حسب جنس، سن و وضعيت فيزيولوژيك متفاوت است. (8)

ب- رشد پستان طي بلوغ:

پيش از بلوغ، غدد پستان از سينوسهاي شيري و مجاري شيري منشعبي تشكيل مي‌شوند كه در انتهاي هر يك، مجموعه سلولهاي كوچكي قرار گرفته است. نموّ غدد پستان در زنان طي بلوغ، يكي از صفات ثانويه جنسي محسوب مي‌گردد. طي اين دوره غدد پستان از حيث اندازه بزرگ شده و نوك برجسته پستان را به وجود مي‌آورند. در مردان، نوك پستان مسطح باقي مي‌ماند. بزرگ شدن پستان طي بلوغ در نتيجه تجمع بافت چربي و بافت همبند كلاژن دار، صورت مي‌گيرد. منشعب شدن بيشتر مجاري شيري نيز نقش كوچكي در اين ميان دارد. تزايد مجاري شيري و تجمع چربي بر اثر افزايش ميزان استروژنهاي تخمداني طي بلوغ روي مي‌دهد. در خلال اين مرحله، تشكيل ساختمانهاي لوله‌اي – حبابي كوچكی را مي‌توان در انتهاي هر مجرا مشاهده نمود. (8)

ج- ساختمان پستان در زنان بالغ:

طي بلوغ، مجاري شيري بر رشد خود افزوده و به طور وسيعي منشعب مي‌شوند. در انتهاي كوچكترين مجاري (مجاري بين لوبولي انتهايي)، ساختمان اختصاصي پستان زن بالغ، موسوم به لبول به وجود مي‌آيد. يك لبول از چندين مجراي داخل لوبولي تشكيل مي‌شود كه محتويات خود را به داخل مجراي بين لوبولي انتهايي مي‌ريزند. هر لوبول در بافت همبند داخل لوبولي پر سلول سستي قرار مي‌گيرد. لوبولها توسط بافت همبند بين لوبولي متراكم تر و كم سلولي از يكديگر مجزا مي‌شوند. مجاري شيري نزديك به منفذ نوك پستان متّسع مي‌شوند تا سينوسهاي شيري را به وجود آورند. سينوسهاي شيري در منفذ خارجي خود از اپي تليوم سنگفرشي مطبّق پوشيده شده اند. اين اپي تليوم به سرعت به اپي تليوم مكعبي يا استوانه‌اي مطبّق تبديل مي‌شود. (8)

مطالعات با ميكروسكوپ الكتروني، آشكار ساخته كه سلولهاي همجوار با مجرا، همان سلولهاي اپي تليال هستند. در حالي كه سلولهايي كه بر لايه بازال جاي گرفته اند، سلولهاي ميواپي تليال فشرده در كنار يكديگرند. سلولهاي اپي تليال مجرا داراي تعداد اندكي ميتوكندري، قناتهاي معدودي از رتیكولوم آندوپلاسمي خشن، تعداد زيادي ريبوزوم آزاد و يك دستگاه گلژي كوچك مي‌باشند. اين سلولهاي اپي تليال توسط اتّصالات محكم و دسموزوم به يكديگر متصل مي‌شوند. سلولهاي ميواپي تليال، دوكي شكلند و نحوة استقرار آنها به ترتيبي است كه محور طولي اين سلولها، به موازات طول مجرا قرار مي‌گيرد. مجاري بين لوبولي انتهايي از اپي تليوم مكعبي ساده‌اي كه بر لايه بازال قرار گرفته و لايه منقطعي از سلولهاي ميواپي تليال تشكيل مي‌شود. (8)

در بافت همبند داخل لوبولي دربرگيرنده آلوئولها، تعدادي لنفوسيت و پلاسموسيت نيز به چشم مي‌خورد. نزديك به پايان حاملگي، اين پلاسموسیتها به طور چشمگيري افزايش يافته و مسئول ترشّح ايمونوگلوبولينهايي IgA) ترشّحي) است كه ايمني غير فعّال را به نوزاد مي‌بخشند. طي چرخه قاعدگي تغييرات اندكي در ساختمان بافت شناسي اين غدد مشاهده مي‌شود. به اين معني كه تزايد سلولها و مجاري در حدود زمان تخمك گذاري مشهود است. اين تغيير همزمان با دوره‌اي رخ مي‌دهد كه طي آن استروژن گردش خون در اوج خود است. آبگيري (هيدراتاسيون) بيشتر بافت همبند در مرحله پيش از قاعدگي سبب بزرگي پستان مي‌شود. (8)

نوك پستان ظاهري استوانه‌اي مخروطي دارد. رنگ پاپيلاي پستان مي‌تواند صورتي، قهوه‌اي روشن يا قهوه‌اي تيره باشد. اين قسمت از طرف خارج توسط اپي تليوم سنگفرشي مطبّق شاخي پوشيده مي‌شود و در تداوم اپي تليوم پوست مجاور خود قرار مي‌گيرد. اپي تليوم پاپيلاي پستان بر روي لايه‌اي از بافت همبند سرشار از رشته‌هاي ماهيچه‌اي صاف گسترده شده است. اين رشته‌ها همچون دوايري، پيرامون مجاري شيري عمقي را فرا گرفته و هنگامي كه اين مجاري به نوك پستان مي‌رسند، رشته‌هاي ماهيچه‌اي به موازات آنها واقع مي‌شوند. پوست اطراف پاپيلا، آرئول را تشكيل مي‌دهد. رنگ آرئول طي حاملگي به علت تجمع موضعي ملانين، از صورتي به قهوه‌اي تيره تبديل مي‌شود. پس از زايمان، ممكن است آرئول روشنتر شود ولي هيچگاه به رنگ اوليه خود باز نمي‌گردد. نوك پستان داراي پايانه‌هاي عصبي حسي فراوان است.(8)

پستانها طي بارداري:

غدد پستان طي بارداري به علت تكثير آلوئولهاي داخل لوبولها رشد وسيعي مي‌نمايند. آلوئولها، مجموعه‌هايي كروي از سلولهاي اپي تليالند كه به صورت ساختمانهاي فعّالي براي ترشّح شير درآمده اند. سلولهاي آلوئولي داراي هسته‌اي در قاعده سلول هستند كه توسط قناتهاي متعددي از رتيكولوم آندوپلاسمي خشن احاطه مي‌شود. ريبوزومهاي متّصل به رتيكولوم آندوپلاسمي خشن، مسئول بازوفيلي اين بخش از سلول آلوئولي مي‌باشند. يك دستگاه گلژي بالاتر از هسته قرار دارد و ميتوكندريها و ليزوزوم‌ها در سراسر سيتوپلاسم پخش شده اند. در اين هنگام قطرات چربي اندكي كه هيچگونه غشايي پيرامون آنها نيست را مي‌توان در سيتوپلاسم رأس سلول آلوئولي مشاهده كرد. تعداد كمي واكوئولهاي ترشّحي محدود در غشاء، حاوي يك يا چند توده متراكم از جنس پروتئينهاي شير، نيز در سيتوپلاسم موجود است. تعداد واكوئولهاي ترشّحي و قطرات چربي به ميزان قابل ملاحظه‌اي طي دوران شيردهي افزايش مي‌يابد. (8)

چهار تا شش سلول ميواپي تليال ستاره اي، آلوئول را در بر مي‌گيرند. اين سلولها بين سلولهاي اپي تليال و لايه بازال واقع شده اند. سلولهاي ميواپي تليال داراي تعداد زيادي ميكرو فيلامانهاي حاوي آكتين و تورينه پيچيده‌اي از فيلامانهاي بينابيني (به قطر 7 تا 11 نانومتر) از جنس سيتوكراتين هستند. (8)

مقدار بافت همبند داربست و بافت چربي به ميزان قابل ملاحظه‌اي نسبت به پارانشيم افزايش مي‌يابد. بر خلاف اين رشد قابل ملاحظه تا اواخر حاملگي تنها نشانه اندكي از ترشّح به چشم مي‌خورد. (8)

رشد غدد پستاني طي حاملگي، در نتيجه عمل چندين هورمون است كه عمدتاً عبارتند از استروژن، پروژسترون، پرولاكتين و لاكتوژن جفتي انسان. اين هورمونها، رشد آلوئولهاي غدد پستان را تحريك مي‌كنند. در جريان حاملگي از آنجا كه هورمون استروژن توسط جفت نيز توليد مي‌شود، لذا مقدار آن افزايش مي‌يابد. بر مقدار پروژسترون نيز افزوده مي‌گردد. زيرا اين استروئيد در ابتدا توسط جسم زرد و بعد توسط جفت توليد مي‌گردد. (8)

هـ پستانها در دوران شيردهي:

شير توسط سلولهاي اپي تليال قسمتهاي ترشّحي غدد توليد شده و در مجراي غدد و درون مجاري شيري تجمع مي‌يابد. اين سلولهاي ترشّحي، كوچك و مكعبي يا سنگفرشي مي‌شوند. سيتوپلاسم اين سلولها، حاوي واكوئولهاي كروي با اندازه‌هاي گوناگون و عمدتاً محتوي تري گليسريدهاي خنثي است. اين قطرات چربي همراه با بخشي از غشاي رأسي سلول به داخل مجرا مي‌ريزند. غدّه پستان يكي از نمونه‌هاي ترشّح آپوكرين است. (8)

چربي‌ها حدود 4 درصد از شير انسان را تشكيل مي‌دهند. علاوه بر واكوئولهاي چربي كه در قطب رأسي سلولهاي ترشّحي قرار دارند، تعداد زيادي واكوئول محدود در غشا، حاوي گرانولهاي متشكل از كازئين و همچنين ساير پروتئينهاي شير را نيز مي‌توان در اين سلولها مشاهده كرد. (8)

سنتز پروتئينهاي شير، در سطح رتيكولوم آندوپلاسمي خشن كه در بخش قاعده‌اي اين سلولها فراوان است، روي مي‌دهد و سپس از طريق دستگاه گلژي عبور كرده و در رأس سلول، درون وزيكولهائي تجمع مي‌يابد. پروتئینهاي شير، متشكل از كازئين‌ها، آلفالاكتالبومين و ايمونوگلوبولين A است. اين پروتئينها از طريق اگزوسيتوز آزاد مي‌شوند و تقريباً 5/1 درصد از شير انسان را تشكيل مي‌دهند. لاكتوز يا قند شير، از گلوكز و گالاكتوز سنتز مي‌شود. آلفا لاكتالبومين يك زير واحد تنظيم كننده سنتز لاكتوز است. لاكتوز تقريباً 7 درصد از شير انسان را تشکیل می دهد. (8)

اوّلين ترشّحي كه پس از تولد ظاهر مي‌شود، آغوز[8] نام دارد. اين شير حاوي چربي كمتر و پروتئينهاي بيشتري نسبت به شير معمولي بوده و سرشار از آنتي باديها، بخصوص IgA ترشّحي است كه تا اندازه‌اي ايمني غير فعّال (بویژه در فضاي داخلي روده) را براي نوزاد فراهم مي‌سازد. (8)

هنگام شير دهی، عمل مكيدن كودك، موجب تحريك گيرنده‌هاي حسي كه پيرامون نوك پستان فراوانند، شده و منجر به آزاد سازي هورمون هيپوفيز خلفي يعني اكسي توسين مي‌گردد. اين هورمون به نوبة خود باعث انقباض سلولهاي ميواپي تليال داخل آلوئولها و مجاري شده و به خروج شير مي‌انجامد. (رفلكس خروج شير) تحريكات رواني منفي نظير يأس و نااميدي، اضطراب يا عصبانيت مي‌تواند ترشّح اكسي توسين رامهار نموده و به اين ترتيب از رفلكس خروج شير جلوگيري مي‌كنند. (8)

شكل 1-3- نمونه سلول آلوئولي غدد پستاني با سلولهاي ميواپي تليال قابل انقباض مرتب شده در سطحي در امتداد با مجاري عروقي و بين لوبولي. اپي تليوم آلوئولار ترشّحي، سطح داخلي سيستم آلوئولار را مانند آستري مي‌پوشاند.

 3-1 فيزيولوژي پستان

الف- تكامل پستانها:

پستانها در آ‎غاز بلوغ شروع به تكامل مي‌كنند. تكامل آنها بر اثر تحريك همان استروژنهاي چرخه جنسي ماهانه صورت مي‌گيرد. آنها رشد غدد پستاني[9] را تحريك مي‌كنند و سبب نشست چربي براي حجيم كردن پستانها مي‌شوند. بعلاوه، در طي حاملگي رشد بسيار بيشتري صورت مي‌گيرد و تنها در آن زمان است كه بافت غدّه‌اي كاملاً براي توليد شير تكامل مي‌يابد. (6)

ب- رشد دستگاه مجرايي؛ نقش استروژن:

استروژن كه در تمام طول حاملگي از جفت ترشّح مي‌شود، باعث رشد و منشعب شدن دستگاه مجرايي پستانها مي‌گردد. همزمان، مقدار استروماي پستانها افزايش مي‌يابد و مقادير زيادي چربي در استروما مي‌نشيند. حداقل 4 هورمون ديگر نيز در رشد دستگاه مجرايي، مهم  هستند. هورمون رشد، پرولاكتين، گلوكوكورتيكوئيدهاي فوق كليوي و انسولين. معلوم شده كه هر يك از اين هورمونها، حداقل تا حدّي در متابوليسم پروتئين نقش دارد و اين توجيه‌گر عمل آنها در تكامل پستانهاست. (6)

ج- تكامل دستگاه لوبولي – آلوئولي؛ نقش پروژسترون:

تكامل نهائي پستانها به صورت اعضاي مترشّحه شير به پروژسترون نیز نياز دارد. پس از تكامل دستگاه مجرايي، پروژسترون كه با کلیه هورمونهاي مذكور، بويژه استروژن، اثر هم‌افزايي دارد، باعث رشد بيشتر لوبولها، جوانه زدن آلوئولها و ايجاد خصوصيات ترشّحي در سلولهاي آلوئولي مي‌شود. اين تغييرات مشابه اثرات ترشّحي پروژسترون بر اندومتر رحم در طي نيمه دوم چرخه قاعدگي زن است. (6)

د- شروع شيردهي؛ عمل پرولاكتين:

اگرچه استروژن و پروژسترون براي تكامل فيزيكي پستان در طول حاملگي لازم هستند ولي اثر خاصّ هر دو هورمون مذكور، به صورت مهار ترشّحي واقعي شير است. از سوي ديگر هورمون پرولاكتين، اثري كاملاً معكوس دارد. يعني پيشبرد ترشّح شير. اين هورمون از غده هيپوفيز مادر ترشّح مي‌شود و غلظت آن در خون مادر از هفته پنجم حاملگي تا تولد كودك با رشدي ثابت افزايش مي‌يابد. تا آن هنگام غلظت پرولاكتين، به 10 تا 20 برابر سطح طبيعي در غير زمان حاملگي مي‌رسد. بعلاوه، جفت، مقادير زيادي سوماتوماموتروپين جفتي انسان ترشّح مي‌كند كه احتمالاً آن نيز خواص خفيف لاكتوژن دارد و به اين وسيله اثر پرولاكتين ترشّح شده از هيپوفيز مادر را تقويت مي‌كند. با وجود اين، به علّت اثرات سركوبگر استروژن و پروژسترون بر پستانها تا پس از تولد كودك، هرگز بيش از چند ميلي‌متر شير در روز ترشّح نمي‌گردد. (6)

به مايعي كه در طي 2، 3 هفته قبل و بعد از زايمان ترشّح مي‌شود، آغوز مي‌گويند. آغوز تقريباً به اندازه شير، پروتئين و لاكتوز دارد ولي تقريباً فاقد چربي است. حداكثر سرعت ترشّح آغوز حدود يك صدم سرعت بعدي توليد شير است. بلافاصله بعد از تولد كودك، از دست رفتن ناگهاني ترشّح استروژن و پروژسترون از جفت، به پرولاكتين ترشّح شده از غده هيپوفيز مادر اجازه مي‌دهد تا تأثير ذاتي لاكتوژن خود را بگذارد و پستانها طي 1 تا 7 روز بعد كم كم شروع به ترشّح زياد شير، به جاي آغوز مي‌كنند. اين ترشّح شير، به ترشّح اكثر هورمونهاي ديگر مادري نيز نياز دارد كه مهمترين آنها عبارتند از: هورمون رشد، كورتيزول، هورمون پاراتيروئيد و انسولين. اين هورمونها براي تأمين اسيدهاي آمينه، اسيدهاي چرب، گلوكز و كلسيم كه براي ساخت شير لازم هستند، ضروري مي‌باشند. (6)

سطح پايه ترشّح پرولاكتين پس از تولد كودك، طي چند هفته، كاهش مي‌يابد و به سطح زمان غير حاملگي مي‌رسد. اما هر بار كه مادر شير مي‌دهد، پيامهاي عصبي برخاسته از نوك پستان به هيپوتالاموس مي‌روند و باعث جهش 10 تا 20 برابري در ترشّح پرولاكتين مي‌شوند كه حدود 1 ساعت به طول مي‌انجامد.  پرولاكتين با تأثير بر پستانها، باعث ترشّح شير از غدد پستاني به درون آلوئولها براي دوره‌هاي شيردهي بعدي مي‌شود. اگر جهش پرولاكتين اتفاق نيفتد يا بر اثر آسيب هيپوتالاموس يا هيپوفيز متوقف شود، يا اگر شيردهي ادامه نيابد، پستانها توان توليد شير را ظرف حدود يك هفته از دست مي‌دهند. اما در صورتي كه كودك به مكيدن ادامه دهد، توليد شير مي‌تواند تا چند سال تداوم يابد. گرچه ميزان توليد شير به طور طبيعي پس از 7 تا 9 ماه به حدّ قابل توجهي كم مي‌شود. (6)

هـ كنترل هيپوتالاموسي ترشّح پرولاكتين:

هيپوتالاموس نقش اساسي در كنترل ترشّح پرولاكتين بازي مي‌كند. اما اين كنترل از يك جهت با كنترل هيپوتالاموسی ديگر هورمونهاي هيپوفيز قدامي فرق دارد. هيپوتالاموس توليد ساير هورمونها را عمدتاً‌ تحريك مي‌كند در حالي كه ترشّح پرولاكتين را عمدتاً مهار مي‌سازد. در نتيجه، آسيب هيپوتالاموس يا توقف دستگاه پورت هيپوتالاموسي – هيپوفيزي، ترشّح پرولاكتين را افزايش و ترشّح ساير هورمونهاي هيپوفيز قدامي را كاهش مي‌دهد. بنابراين معتقدند كه ترشّح پرولاكتين از هيپوفيز قدامي تقريباً بكلّي تحت كنترل نوعي عامل مهاري است كه در هيپوتالاموس ساخته مي‌شود و از طريق دستگاه پورت هيپوتالاموسی – هيپوفيزي به غده هيپوفيز قدامي حمل مي‌گردد. اين عامل را هورمون بازدارندة پرولاكتين (PIH) مي‌گويند. اين هورمون به احتمال قريب به يقين كاتكولامين دوپامين است كه معلوم شده از هسته‌هاي قوسي هيپوتالاموس ترشّح مي‌شود و مي‌تواند ترشّح پرولاكتين را به اندازه 10 برابر كاهش دهد. (6)

و- سركوب چرخه‌هاي تخمداني در مادران شيرده به مدت چندين ماه پس از زايمان:

چرخه تخمداني و تخمك گذاري در بيشتر زنان شيرده تا چند هفته پس از توقف شيردهي كودك بر نمي‌گردد. ظاهراً علت اين امر همان پيامهاي عصبي است كه از پستانها به هيپوتالاموس مي‌روند و باعث ترشّح پرولاكتين در خلال مكيدن پستان مي‌شوند و خود اين پيامهاي عصبي يا اثر متعاقب آنها در افزايش پرولاكتين، ترشّح هورمون آزاد كننده گونادوتروپين (GnRH) از هيپوتالاموس را مهار مي‌كند و در نتيجه ساخت هورمونهاي گونادوتروپيك هيپوفيزي يعني LH وFsH سركوب مي‌گردد. البته در برخي از مادران، بويژه كساني كه تمام اوقات فرزند خود را شير نمي‌دهند، غده هيپوفيز پس از چند ماه شيردهي، شروع به ترشّح مجدد هورمونهاي گونادوتروپيك به حد كافي مي‌كند و حتي با وجود تداوم شيردهي، چرخه جنسي ماهانه را دوباره آغاز مي‌نمايد. (6)

ز- روند تخليه در ترشّح شير – عمل اكسي توسين:

شير پيوسته به درون آلوئولهاي پستان ترشّح مي‌شود ولي به آساني از آلوئولها به درون دستگاه مجرایي جريان نمي‌يابد و براي آنكه كودك بتواند به شير دست يابد، ابتدا بايد شير از آلوئولها به درون مجاري تخليه شود. اين روند را تخليه شير مي‌گويند. تخليه حاصل، رفلكس همزمان نروژنیک و هورموني است كه در آن هورمون اكسي توسين از هيپوفيز خلفي دخالت دارد. ابتدا كه كودك پستان را مي‌مكد، تقريباً هيچ شيري دريافت نمي‌كند، بلكه ايمپالسهاي حسي نخست بايد از طريق اعصاب سوماتيك از نوك پستان به نخاع و از آنجا به هيپوتالاموس بروند و باعث ترشّح اكسي توسين همزمان با ترشّح پرولاكتين شوند. اكسي توسين از طريق خون به پستانها مي‌رسد و در آنجا سبب انقباض سلولهاي ميواپي تليال پيرامون جدار خارجي آلوئولها مي‌شود. به اين ترتيب شير با فشار 10-20 ميلي‌متر جيوه از آلوئولها وارد مجاري مي‌شود. در آن صورت مكيدن كودك براي دريافت شیر مؤثر واقع مي‌شود. لذا شير ظرف 30 ثانيه تا 1 دقيقه پس از شروع مكيدن طفل، كم كم جريان مي‌يابد به اين روند تخليه شير[10] مي‌گويند. (6)

فهرست مطالب مقاله بررسی علمی شیر مادر و مقایسه آماری داروی متوکلوپرامید و قطره گیاهی شیرافزا در تحریک ترشح شیر, در ادامه قابل مشاهده می باشد.

• چكيده
• مقدمه
• فصل اول: كليات
• 1-1- آناتومي پستان
• 1-2- بافت شناسي پستان
• 1-3- فيزيولوژي پستان
• 1-4- تاريخچه كشف هورمون پرولاكتين و شرح اعمال آن در شيردهي از ديدگاه بيولوژي سلولي
• الف- تاريخچه كشف پرولاكتين
• ب- مهار عمل پرولاكتين
• ج- محرکهای پرولاكتين
• د- اعمال پرولاكتين از ديدگاه بيولوژي سلولي
• هـ ارزيابي پرولاكتين
• و- نقش پرولاكتين در لاكتوژنز
• 1-5 شير مادر، محتويات و فوايد آن
• الف- آغوز (کلستروم)
• ب- بررسي تفاوت آغوز و شير موقتی
• ج- محتويات و فوايد شير مادر
• 1-6- تغذيه با شير مادر
• الف- ناکافی بودن شیر مادر
• ب- موارد قابل توجه در طی شیردهی
• ج- جلوگیری از بارداری در زمان شیردهی
• د- از شیرگیری
• 1-7- اثرات شير مادر بر سيستم‌هاي گوناگون بدن نوزاد
• الف- تأثير شير مادر بر استخوان سازي نوزاد
• ب- تأثير شير مادر بر رشد و تكامل سيستم عصبي نوزاد
• ج- تأثير شير مادر بر سيستم ايمني نوزاد و حمايت ايمونولوژيك غير قابل جايگزيني آن
• د- تأثير شير مادر بر تعادل وزن، قد و رشد نوزاد
• هـ تأثير شير مادر بر سيستم تنفسي نوزاد
• و- تأثير شير مادر بر سيستم قلب و عروق نوزاد در سالهاي آتی زندگي
• ز- تأثير شير مادر بر سيستم گوارشي نوزاد
• ح- تأثير شير مادر بر سيستم شنوايي نوزاد
• ط- تأثير شير مادر بر كاهش ميزان كم خوني نوزاد
• ی- تأثیر شير مادر در پيشگيري از ديابت نوع 2
• ک- تأثير تغذيه با شير مادر بر مننژيت ناشي از هموفيلوس آنفلوآنزا
• 1-8- فوايد شيردهي بر مادر شيرده
• 1-9- مقايسه محتواي شير مادر با شير گاو
• 1-10- محتواي شير خشك و مضرات آن در مقايسه با شير مادر
• 1-11- خطرات شیرخشک
• 1-12- موارد منع شيردهي
• 1-13- مادران شيرده شاغل
• 1-14- تأثیر الكل بر شيردهي
• 1-15- تأثير سيگار بر شيردهي
• 1-16- بيماريهاي پستان
• 1-16-1- ناهنجاريهاي رشد پستان
• 1-16-2- ترشّحات غير طبيعي پستان
• 1-16-3- غدد پستان
• 1-16-4- ترك و زخم نوك پستان، راههاي پيشگيري و درمان
• 1-16-5- پديده رينود
• 1-16-6- حساسيت موضعي پستان
• 1-16-7- تورم و پرخوني پستان
• 1-16-8- التهاب پستان
• 1-16-9- آبسه پستان
• 1-17- شيردهي و داروها
• 1-17-1- فاكتورهاي مؤثر در ترشّح دارو و ورود آن به داخل شير
• 1-17-2- مكانيزم انتقال داروها به داخل شير
• 1-17-3- دسته داروها بر حسب مضر یا بی ضرر بودن در طي شيردهي
• 1-17-3-1- دسته داروهاي بي‌ضرر در طي شيردهي
• 1-17-3-2- دسته داروهايي كه در طي شيردهي كمتر ايمن هستند
• 1-17-3-3- دسته داروهايي كه در طي شيردهي خطرناك هستند
• 1-17-4- موارد قابل ذکر در مورد مصرف داروها در طي شيردهي
• 1-17-5- دم كرده‌هاي گياهي بي‌ضرر در طي شیردهی
• 1-17-6- اشعه X و اسكن‌ها در طي شيردهي
• فصل دوم: محركهاي شيردهي (گياهي و شيميايي)
• 2-1- گياهان داروئي محرك شيردهي
• 2-2- قطره گياهي شيرافزا
• 2-2-1- مواد مؤثره گياهان موجود در قطره شيرافزا
• 2-2-2- فارماكولوژي
• 2-3- محركهاي شيميايي: داروهاي محرك شيردهي
• 2-3-1- متوكلوپراميد، دارويي با عارضه جانبي شيرافزايي
• فصل سوم: بررسي آماري و نتايج
• 3-1- مطالب جمع‌آوري شده حاصل از نظريات 200 پزشك (متخصص زنان، اطفال و ماما)
• 3-1-1- بررسي معيارهاي پزشكان در مورد سنجش كافي بودن ميزان شير مادر
• 3-1-2- بررسي علل ناكافي بودن ميزان شير مادر
• 3-1-3- موارد ذكر شده به منظور افزايش شيردهي در درجه اول
• 3-1-4- بررسي آمار بدست آمده از پزشكان (بر حسب درصد)
• 3-1-5- علل تجويز فرآورده های خوراکی متوكلوپراميد
• 3-1-6- علل تجويز قطره شير افزا
• 3-1-7- علل عدم تجويز فرآورده های خوراکی متوكلوپراميد توسط آن دسته از پزشكان كه آنرا تجويز نمي‌كنند
• 3-1-8- علل عدم تجويز قطره شيرافزا توسط آن دسته از پزشكان كه آنرا تجويز نمي‌كنند
• 3-1-9- ساير موارد دارويي تجويز شده به منظور افزايش شير مادر
• 3-2- ترسيم نتايج حاصل به صورت جدول و نمودار ستوني
• 3-3- استفاده از روش آماري مجذور خي
• 3-4- آزمون فرض صفر و مقابل و ترسيم جدول فراواني‌هاي مورد انتظار بر اساس آن
• 3-5- فرمول مجذور خي و محاسبات
• فصل چهارم
• بحث و نتيجه‌گيري
• خلاصه انگليسي
• فصل پنجم: مراجع

در صورت تمایل شما می توانید مقاله بررسی علمی شیر مادر و مقایسه آماری داروی متوکلوپرامید و قطره گیاهی شیرافزا در تحریک ترشح شیر را به قیمت 29900 تومان از سایت فراپروژه دانلود نمایید. اگر در هر کدام از مراحل خرید یا دانلود با سوال یا ابهامی مواجه شدید می توانید از طریق آدرس contact-us@faraproje.ir و یا ارسال پیامک به شماره: 09382333070 با ما در تماس باشید. با اطمینان از وب سایت فراپروژه خرید کنید، زیرا پشتیبانی سایت همیشه همراه شماست.